Жаңғалақ

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Екі томдық түсіндірме сөздікте мұның мағынасын істің байыбына бармайтын алаңғасар, жеңілтек, ұшқалақ қалпында көрсеткен. Бірақ мысал келтірілмеген. Он томдық түсіндірме сөздікке ілінбей қалған.

Тұлғасы сәйкес, мағынасы жақын сөзді маньчжур тілінен кездестіреміз. Онда чаңғали — әлсіз (тез шаршағыш), төзімсіз, қалжыраған мағыналарында қолданылады. Бұл көрсетілген, маньчжур тіліндегі «чаңғали» сезінің мағынасы — тұңғыш мағына еместігі байқалады. «Әлсіздік», «төзімсіздік» белгілі бір заттың жетіспеуінің нәтижесі сияқты. Өйткені Моңғол тобындағы тілдерде мынадай сөздерді кездестіреміз. Моңғол тілінде цангах- шөлдеу, шөлден қиналу, дымы құру; қалмақтарда: цанһлһн — шөлдеу; бурятша: санга — шөлден қалжырау. Шыдамсыздық, төзімсіздік әр кез «жеңілтек», «ұшқалақ» қимылдар тудыратыны да белгілі. Төліміздегі «жаңғалақ» сөзінің төркінін осылардан шығаруға да болады. Алайда, қазіргі Моңғол тілінде «цанхлах» тұлғасына «қорқу, үрку, шошу...» іспеттес мағыналары тән. Тіліміздегі «жаңғалақ» сөзі және оның мағынасын осы сөзбен байланыстыру әлдеқайда ойға қонымды. Сөйтіп, тіліміздегі «жаңғалақ» сәл-кем мағына өзгерісіне душар болған Моңғол тіліндегі «цанхлах» сөзінің дыбыстық өзгеріске түскен түрі деуге болады.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Бес жүз бес сөз.— Алматы: Рауан, 1994 жыл. ISBN 5-625-2459-6