Желқом
Навигацияға өту
Іздеуге өту
Желқом – ат арқасындағы жауырға тимес үшін жасалынған ішкілік-тоқымдардың атауы. Қазақта жауыр аттың арқасы одан ары асқынбай, жазылуы үшін жел тиіп тұратындай етіп қомдау (яғни ерттеу) деген мағына береді. Осыған байланысты жараны қажамас үшін жасалынған ішкілік-тоқымдарды жалпылай желқом деп атайды.
Жасау тәсілдері
Желқом жасаудың бірнеше тәсілдері бар.
- Соның бірі ойма жасау, яғни ішкілік, ішпектің дәл жауырға келетін тұсынан ойып қою тәсілі. Осылайша ойылған тесіктен жел кеулеп, жара беті қажалмағандықтан жауыр жазылып кетуіне мүмкіндік туғызады.
- Келесі тәсіл аттың қыр арқасы жауыр болғанда «желқом ер» арқылы ерттеу болып табылады. Желқом ер жасау үшін ердің екі қасына ортасынан бүктелген ішкіліктерді бекітіп тастайды.
Сонымен қатар, қажет болса тоқымды да екі бөлек етіп жасап, орталарын бүлдіргімен қосады. Мұндай ермен ерттелген малдың арқасын жел қағып, жауыр жарасының тез жазылуына мүмкіндік туады.[1]
Дереккөздер
- ↑ ҚАЗАҚТЫҢ ЭТНОГРАФИЯЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАР, ҰҒЫМДАР МЕН АТАУЛАРЫНЫҢ ДӘСТҮРЛI ЖҮЙЕСI. Энциклопедия. – Алматы: РПК “Слон”, 2012. – (иллюстрацияланған) ISBN 978-601-7026-17-22-том: Е – И – 736 бет.ISBN 978-601-7026-20-2
Әдебиеттер
- Мұқанов С. Халық мұрасы. Алматы: Қазақстан, 1974;
- Бабалықұлы Ж. Ер тоқым. Ер қанаты. Жинақ. Құраст.: Ж. Аупбаев. Алматы: Қайнар, 1987. 259-278 бб.;
- Қасиманов С. Қазақ халқының қолөнерi. Алматы: Қазақстан, 1995;
- Базарбеков Ә. Қазақ тіліндегі ат әбзелдеріне байланысты атаулар. Қазақ тілі тарихы мен диалектологиясы (проф. Б.Әбілқасымовтың 70 жылдық мерейтойына арналған ХҒТК материалдары) Алматы, 2001. 266-269-бб.;
- ҚР МОМ – материалдарынан;
- ОМЭЭ – материалдарынан.