Жент

Жент.

Жент — шай дастарқанына қойылатын ұлттық тағам. Жент қыста қатпайтын, жазда бұзылмайтын, әрқашан дәмі мен нәрін сақтайтын, соған орай көшпелі халықтың дастарқанынан үлкен орын алған тағам. Жент шай дастарқанына қойылады. Жент жасалатын негізгі өнім — сөк. Диірменге тартылған немесе келіге салып түйіліп жармаланған сөкке тортасынан айырған сары май, қант, ірімшік ұнтағы, мейіз салынып араластырылады. Содан соң ыдысқа салынып, беті тегістеледі де, салқын жерде сақталады. Құрамында 100 г сөк, 80 г ірімшік, 80 г бал, 80 г қант, 350 г сары май, 80 г мейіз немесе ұнтақталған жаңғақ дәні болады.

Жент қазақтың аса шеберлікпен жасайтын әрі өте дәмді, тағамдық нәрі мол жеңсік тағамдардың бірі — жент. Жент қой сүтінен жасалған және диірменге ұнтақталып тартылған ірімшік, қуырылған бидай мен піскен сөк талқаны, сары майдан қорытылып әбден тұңдырылған шыртылдақ құйылып қайнатылып әбден араластырады. Ол қоңыр түске еніп араласқан кезде мейіз, аздап қант қосып одан әрі бұлғай береді. Толық араласып болған кезде үлкен әрі жайпақ ыдысқа салып қатырылады. «Ауқатты отбасылар мұны қысқа әзірлейді. Женттің құны да, құнары мен қасиеті де сары майдан жоғары тұрады. Сондықтан оны құрметті қонақтарға той, мереке күндерінде ғана дастарқанға қоятын зәру тағам. Жент, ежігей, құрт дайындайтын отбасына әркімдер құрметпен қарайды. Бұл ауқатты, дәулетті үй ғана емес, ұлт салт-дәстүрін берік сақтайтын, дастарқаны бай отбасы ретінде ауызға алынады.

Жент қазір де жасалады. Бірақ негізгі құрамы ірімшік пен сөк болмағандықтан кебіртең, дәмсіз әрі тез уатылып, құрғап қала береді.

Құрамы

Жент негізінен тары жармасынан, майдан және қанттан немесе балдан жасалады. Кейде құрамына ұнтақталған жаңғақ, мейіз, өрік секілді кептірілген жемістер де қосылады. Май ретінде көбінесе сары май немесе іш май қолданылады.

Дайындау тәсілі

Тарыны алдын ала қуырып, ұнтақтап алады. Содан кейін оған ерітілген сары май мен қант (немесе бал) қосып, жақсылап араластырады. Қоспа қоймалжың болғанша иленіп, арнайы қалыпқа немесе табаққа салынады. Кейін тоңазытқышта немесе салқын жерде қатайған соң, кесіп береді.

Қасиеттері мен ерекшеліктері

Жент — қуат беретін, өте құнарлы тағам. Ол ұзақ сақталады, сондықтан көшпелі халық арасында жолға алып шығуға ыңғайлы болған. Сонымен қатар, құрамындағы табиғи өнімдер адам ағзасына пайдалы. Қазіргі таңда жентті тойларда, ұлттық тағам ретінде дастарханға қояды.

Аймақтық нұсқалар

Қазақстанның әр аймағында жент дайындаудың өзіндік әдістері бар. Мысалы, батыс өңірлерде іш май көбірек қолданылса, оңтүстікте тәттілігіне ерекше көңіл бөлінеді. Кейбір ауылдарда жентке шекердің орнына қайнатылған сүт қосады.