Жер асты сулары деңгейінің құбылуы

ЖЕР АСТЫ СУЛАРЫ ДЕҢГЕЙІНІҢ ҚҰБЫЛУЫ, жер асты суларының оның бетіне (батпақтарда) жақын орналасуы. Жер асты суларының деңгейі (айнасы), әдетте батпақ бетінің формасын түгелдей қайталап отырады. Бұл процесс шымтезек қабатының су ұстап тұру қабілеттілігінің күштілігінен болады. Беткейлік батпақтардың жер асты суларының деңгейінің жылдық режимінде екі максимум және екі минимум байқалады. Бірінші максимум көктемгі қар еруіне тікелей сәйкес келеді. Жазда буланудың шұғыл өсуіне байланысты деңгейдің төмендеуі байқалады. Күзде буланудың азаюына және жауын-шашынның көбеюіне байланысты деңгей көтеріледі, ал қыста атмосферадан ылғал түсудің доғарылуына және тіршілік қабатынан сорғудың нашарлауына байланысты тағы да жер асты суларының деңгейі төмен түседі. Жер асты суларының орташа деңгейі 5 – 40 см шамасында құбылады. Жер асты суларының орналасу тереңдігінің азаюы (кемуі) ағаш тектес өсімдіктердің жиілігі мен биіктігінің кемуінің және бұта тектес өсімдіктердің шөп тектес өсімдіктермен алмасуының арқасында әрі фитомасса түсімінің нашарлауына байланысты батпақ массивтерінің түрлі микроландшафтарындағы жер асты сулары деңгейінің құбылуы ауытқуының мөлшері орта есеппен 0,2 – 1,0 м. Батпақтағы жер асты суларының режимінің ерекшелік сипатына, батпақ массивінің әр түрлі нүктелеріндегі су деңгейінің құбылуының синхронды қайталанып отыруы жатады. Дегенмен, құбылудың ауытқуы түрлі микроландшафта түрліше болады. Құбылудың мұндай сипатта болуы әр түрлі микроландшафтардан булану дәрежесінің және жоғарғы тірі қабаттағы құрғақ нәрсенің тығыздалуының түрліше болып келуіне байланысты болады.