Жоба:Инкубатор/Жаттығу

Жаттығу - оқу үдерісінде қолданылатын оқу материалдарын әдістемелік тұрғыдан ұйымдастырудың құрылымдық бірлігі. Оқытып-үйретудің әртүрлі жағдайларында жаттығу үйрену үдерісінің қимылдың мазмұнын анықтау, оны пысықтау, қорытындылау және автоматтандыру сияқты барлық құрауыштары соның шеңберінде жүзеге асырылатын бірден-бір амал болып табылады. Енді бір жағдайда ол түсіндірумен және үйренумен қатарлас қатарлас амалдардың бірі болып келеді. Түсіндіру мен үйрену жаттығудың алдынан жүріп, қимылдың мазмұнының бастапқы ұғынылуын және алдын ала пысықталуын қамтамасыз етеді. Бұл жағдайда жаттығу ұғыну мен пысықтаудың, сондай-ақ қорытындылау мен автоматтандырудың аяқталуын қамтамасыз етеді. Осының нәтижесінде қимыл толық меңгеріліп автоматтандырудың қол жеткен шамасына орай білікке не дағдыға айналады. Жаттығу алдын ала үйретілмей-ақ, түсіндіргеннен кейін бірден жүзеге асырылуы мүмкін; бұл орайда пысықтау түгелдей жаттығу процесінде болады. Жаттығуды топтастыруда И.В.Рахмановтың ұсынысы кең таралған:

1. олардың мақсаты бойынша – тілдік, сөйлеу, рецептивті және репродуктивті, аспектілі және кешенді, үйрену және табиғикоммуникативті, жаттығатын және бақылайтын;
2. материалдың сипаттамасы бойынша – жаттығу диалогтік, монологтік сөйлеу және т.б.
3. жаттығуды орындау тәсілі бойынша – ауызша және жазбаша, бір тілде және екі тілде, механикалық және шығармашылық, сыныпта және үйде орындау, жеке, жұптық, хормен.

Жаттығу типологиясы

Жаттығу типологиясы - жаттығуларды маңызды белгілері бойынша классификациялау. Ең басты классификациялық белгісі жаттығудың сөйлеу қызметін дайындауға бағытталғандығы (дайындық немесе тілдік жаттығулар) және сөйлеу қызметіне қатысуды қамтамасыз ету (сөйлеу және коммуникативті жаттығулар). Е.И.Пассов (1977) жаттығуды мынадай түрлерге бөлуді ұсынған: тілдік, аударма жаттығулары, трансформациялық, алмастырылатын, сөйлеу, сұрақ-жауап, шартты түрде ауызша (Изаренков, 1994; Ильин, 1975; Рахманов, 1980)