Жоғарғы Яна жотасы
Жоғарғы Яна жотасы-Якут АССР-нің солтүстік-шығыс бөлігіндегі таулы өлке. Ойыстармен бөлінген көптеген жоталардан, тау массивтерінен тұрады. Лена, Алдан, Омолай,Яна және Индигрика өзендерінің су айырығы. Ленаның атырауынан Томпо өзеніне (Алданның оң саласы) дейін 1200км-ге созылып жатыр. Ж. Я. ж-ның оңтүстңк-шығыс жалғасы Сетте-Дабан жотасы деп аталады. Солтүстік шеті Туора-Сис және Хараулах жоталарынан тұрады. Олардың биіктігі 1000-1250м-ден аспайды. Ж. Я. ж.-ның меридиан бойымен жатқан бөлігі-Орулганның биіктігі 2100-2300м-ге (ең биік жері 2389м) жетеді. Орулганның шығысында Кулар жотасы (биіктігі 1300 м-ге дейін) жатыр. Тектоникалық жағынан Ж. Я. ж.- алевролиттен, құм тастан, тақта тастан, ішінара әк тастан түзілген антиклинорий. Кей жерлерінде шөгінді жыныстарды диабаз дайқасы, гранитті интрузиялар қиып өтеді. мұнда алтын, қалайы кең орындары бар. Климаты суық, өте континенттік. Январьдың орташа температурасы-36-38градус. Жазы қысқа , июльдің орташа температурасы 12-14градус. Биік жоталардың басы арктикалық суық шөл; одан төмендегі қиыршық тасты , саздақты беткейлерде таулық тундра, мұнан төменде жер бауырлап өсетін қайың, бұта тектес қандыағаш, поляр талы, оңтүстік беткейлерінің төменгі белдеулерінде(800-1200м биіктікке дейін) бал қарағай , сағыз қарағай, ірі өзен аңғарларында қарағай, қайың, шырша, терек, бұта өседі.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
М.Қ.Қаратаев, Қазақ совет энцеклопедиясы. 4 том. 672 бет.