Жылғалықтар

Caddisflies Қазбалық ауқымы: Triassic–Recent ПреК К О С Д Кр П Т Ю Б Пг Н
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Animalia Жамағаты: Arthropoda Табы: Insecta Ұлы сабы: Amphiesmenoptera Сабы: Trichoptera Kirby, 1813
Suborders
Annulipalpia Spicipalpia Integripalpia

Жылғалықтар.

ЖЫЛҒАЛЫҚТАР, қылшық қанаттылар (Trichoptera) – жәндіктер класының бір отряды. Дене тұрқы 0,5 – 3 см. Жарғақ қанаттарын түк басқан. Мұртшалары талшық тәрізді. Ауыз аппараты жұмсақ, біршама редукцияланған (тарихи даму кезінде қандай да бір органның жойылуы не жетілмей қалуы), сұйық заттарды жалап қоректенуге бейімделген. Жер шарында кең таралған 3 мыңдай (кейбір мәліметтерде 7 мыңдай) түрі бар. Ересек жәндіктер су жағалауларында тіршілік етеді, көбінесе ымыртта және түнде ұшады. Толық түрлену (метаморфоза) жолымен дамиды. Жұмыртқаларын (300-ден 1000-ға дейін) суға салады. Дернәсілі, көбінесе суда құмнан, қиыршықтастардан немесе өсімдік қалдықтарынан, пішіні әр түрлі қуыс үйшіктер (сілекей бездері бөліп шығаратын жіпшелердің көмегімен желімденген) құрып тіршілік етеді. Кейбіреулерінің үйшіктері жіпшелерден ғана тоқылады. Олар су түбінде баяу жорғалап қозғалып, үйшіктерін өздерімен бірге сүйретіп те жүреді. Өсімдік қалдықтарымен және өсімдіктердің шырынымен қоректенеді. Қозғалмалы қуыршақтары да үйшік ішінде дамиды. Бірқатар түрлерінің дернәсілі жыртқыш келеді. Олар үйшік тоқымай, суда шапшаң қозғалып тіршілік етеді. Жылғалықтардың кейбір түрлерінің дернәсілі қауға, қапшық, түтік тәріздес ау тоқып, соған түскен майда омыртқасыз жануарлармен және балдырлармен қоректенеді. Дернәсілі таза, оттекке бай, ағынды суларда ғана тіршілік ететіндіктен, Жылғалықтар су сапасының жоғары екендігін көрсететін биол. индикатор болып есептеледі. Олар оттегіне бай, таза ағынды сулардағы балықтардың қорегі болып та есептеледі. Кейбір азиялық түрлері күріш егісіне зиянын тигізеді.

Дереккөздер

"Қазақ Энциклопедиясы"