Жіктік жалғау - баяндауышқа ғана тән жалғау . Жіктік жалғау тек қана синтаксистік қызмет атқарады.
Жіктеу категориясы - қазіргі қазақ тілінде тек етістікке ғана тән қасиет емес, баяндауыш болып қызмет атқара алатын өзге де сөз таптарына , соның ішінде есімдерге де тән қасиет.
Қазақ тіліндегі сөздер төмендегідей төрт топқа бөлініп, төрт үлгі бойынша жіктеледі:
Бірінші топқа отыр, тұр, жүр, жатыр етістіктері , есімшелер , зат есімдер , сын есімдер , сан есімдер , есімдіктер , үстеулер жатады;
Үлгілер:
а) тұр, жүр .
Жекеше Көпше
1-жақ
тұр-мын, жүр-мін тұр-мыз, жүр-міз
2-жақ
тұр-сың, жүр-сің тұр-сыңдар, жүр-сіңдер
тұр-сыз, жүр-сіз тұр-сыздар, жүр-сіздер
3-жақ
тұр, жүр тұр, жүр
ә) Есімшелер : барған, келген; баратын, келетін; барар, келер;
Жекеше Көпше
1-жақ
барған-мын, келген-мін барған-быз, келген-біз
2-жақ
барған-сың, келген-сің барған-сыңдар, келген-сіңдер
барған-сыз, келген-сіз барған-сыздар, келген-сіздер
3-жақ
барған, келген барған, келген
б) Зат есімдер :оқушы, мұғалім т. б.
Жекеше Көпше
1-жақ
оқушы-мын, мұғалім-мін оқушы(лар)-мыз, мұғалім(дер)-біз
2-жақ
оқушы-сың, мұғалім-сің оқушы(лар)-сыңдар, мұғалім(дер)-сіңдер
оқушы-сыз, мұғалім-сіз оқушы(лар)-сыздар, мұғалім(дер)-сіздер
3-жақ
оқушы, мұғалім оқушы(лар), мұғалім(дер)
в) Сын есімдер : аласа, үлкен т. б.
Жекеше Көпше
1-жақ
аласа-мын, үлкен-мін аласа-мыз, үлкен-біз
2-жақ
аласа-сың, үлкен-сің аласа-сыңдар, үлкен-сіңдер
аласа-сыз, үлкен-сіз аласа-сыздар, үлкен-сіздер
3-жақ
аласа, үлкен аласа, үлкен
г) Сан есімдер : оныншы, үшінші т. б.
Жекеше Көпше
1-жақ
оныншы-мын, үшінші-мін оныншы-мыз, үшінші-міз
2-жақ
оныншы-сың, үшінші-сің оныншы-сыңдар, үшінші-сіңдер
оныншы-сыз, үшінші-сіз оныншы-сыздар, үшінші-сіздер
3-жақ
оныншы, үшінші оныншы, үшінші
ғ) Есімдіктер : қалай, кім т. б.
Жекеше Көпше
1-жақ
қалай-мын, кім-мін қалай-мыз, кім-біз
2-жақ
қалай-сың, кім-сің қалай-сыңдар, кім(дер)-сіңдер
қалай-сыз, кім-сіз қалай-сыздар, кім(дер)-сіздер
3-жақ
қалай, кім қалай, кім(дер)
д) Үстеу : бірге
Жекеше Көпше
1-жақ
бірге-мін бірге-міз
2-жақ
бірге-сің бірге-сіңдер
бірге-сіз бірге-сіздер
3-жақ
бірге бірге
Екінші топқа -а, -е, -й (бара, келе, сөйлей ) формалы және -п, -ып, -іп (қарап, айтып, келіп ) формалары көсемшелер жатады; олар екінші үлгі бойынша жіктеледі.
Үшінші топқа етістіктің жедел өткен шақ формасы (бар-ды, кел-ді ), мен шартты рай формасы (барса, келсе ) жатады; бұлар үшінші үлгі бойынша жіктеледі.
Төртінші топқа етістіктің бұйрық рай формасы (бар, кел ) жатады да, төртінші үлгі бойынша жіктеледі.
А. Ысқақов, "Қазіргі қазақ тілі", 1974 ж. 