Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Жіктік жалғау - баяндауышқа ғана тән жалғау . Жіктік жалғау тек қана синтаксистік қызмет атқарады.
Жіктеу категориясы - қазіргі қазақ тілінде тек етістікке ғана тән қасиет емес, баяндауыш болып қызмет атқара алатын өзге де сөз таптарына , соның ішінде есімдерге де тән қасиет.
Қазақ тіліндегі сөздер төмендегідей төрт топқа бөлініп, төрт үлгі бойынша жіктеледі:
Бірінші топқа отыр, тұр, жүр, жатыр етістіктері , есімшелер , зат есімдер , сын есімдер , сан есімдер , есімдіктер , үстеулер жатады;
Үлгілер:
а) тұр, жүр .
Жекеше
Көпше
1-жақ
тұр-мын, жүр-мін
тұр-мыз, жүр-міз
2-жақ
тұр-сың, жүр-сің
тұр-сыңдар, жүр-сіңдер
тұр-сыз, жүр-сіз
тұр-сыздар, жүр-сіздер
3-жақ
тұр, жүр
тұр, жүр
ә) Есімшелер : барған, келген; баратын, келетін; барар, келер; бармақ(шы), келмек(ші).
Жекеше
Көпше
1-жақ
барған-мын, келген-мін
барған-быз, келген-біз
2-жақ
барған-сың, келген-сің
барған-сыңдар, келген-сіңдер
барған-сыз, келген-сіз
барған-сыздар, келген-сіздер
3-жақ
барған, келген
барған, келген
б) Зат есімдер :оқушы, мұғалім т. б.
Жекеше
Көпше
1-жақ
оқушы-мын, мұғалім-мін
оқушы(лар)-мыз, мұғалім(дер)-біз
2-жақ
оқушы-сың, мұғалім-сің
оқушы(лар)-сыңдар, мұғалім(дер)-сіңдер
оқушы-сыз, мұғалім-сіз
оқушы(лар)-сыздар, мұғалім(дер)-сіздер
3-жақ
оқушы, мұғалім
оқушы(лар), мұғалім(дер)
в) Сын есімдер : аласа, үлкен т. б.
Жекеше
Көпше
1-жақ
аласа-мын, үлкен-мін
аласа-мыз, үлкен-біз
2-жақ
аласа-сың, үлкен-сің
аласа-сыңдар, үлкен-сіңдер
аласа-сыз, үлкен-сіз
аласа-сыздар, үлкен-сіздер
3-жақ
аласа, үлкен
аласа, үлкен
г) Сан есімдер : оныншы, үшінші т. б.
Жекеше
Көпше
1-жақ
оныншы-мын, үшінші-мін
оныншы-мыз, үшінші-міз
2-жақ
оныншы-сың, үшінші-сің
оныншы-сыңдар, үшінші-сіңдер
оныншы-сыз, үшінші-сіз
оныншы-сыздар, үшінші-сіздер
3-жақ
оныншы, үшінші
оныншы, үшінші
ғ) Есімдіктер : қалай, кім т. б.
Жекеше
Көпше
1-жақ
қалай-мын, кім-мін
қалай-мыз, кім-біз
2-жақ
қалай-сың, кім-сің
қалай-сыңдар, кім(дер)-сіңдер
қалай-сыз, кім-сіз
қалай-сыздар, кім(дер)-сіздер
3-жақ
қалай, кім
қалай, кім(дер)
д) Үстеу : бірге
Жекеше
Көпше
1-жақ
бірге-мін
бірге-міз
2-жақ
бірге-сің
бірге-сіңдер
бірге-сіз
бірге-сіздер
3-жақ
бірге
бірге
Екінші топқа -а, -е, -й (бара, келе, сөйлей ) формалы және -п, -ып, -іп (қарап, айтып, келіп ) формалары көсемшелер жатады; олар екінші үлгі бойынша жіктеледі.
Үшінші топқа етістіктің жедел өткен шақ формасы (бар-ды, кел-ді ), мен шартты рай формасы (барса, келсе ) жатады; бұлар үшінші үлгі бойынша жіктеледі.
Төртінші топқа етістіктің бұйрық рай формасы (бар, кел ) жатады да, төртінші үлгі бойынша жіктеледі.
А. Ысқақов, "Қазіргі қазақ тілі", 1974 ж.