Жұмсақ тіндердің іріңді аурулары
Жұмсақ тіндердің іріңді аурулары:
Фурункул[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Фурункул-шаш фолликулы, май бездері және теріасты май клетчаткасының жедел іріңді некротикалық қабынуы. Көбіне орналасатын жерлері: Мойынның артқы беті; Иық алды, білезіктің сыртқы беті, бет аймағы, бөксе аймақтары. Егер екі немесе одан көп фурункулдардың пайда болуын фурункулез деп атайды.
Этиологиясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ең жиі қоздырғышы болып алтын стафилококк, сирек басқа іріңді микрофлораның қоздырғыштары.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бейімдеуші факторлар:
- Ағзаның әлсізденуі;
- Зат алмасу бұзылыстары;
- Авитоминоздар;
- Тері аурулары.
Патогенезі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Фурункулдың дамуы іріңді пустуланың түзілуінен басталады:микрофлораның шаш фолликулынан терінің емізік қабатына таралғанан кейін қабынбалы инфильтрат түзіледі. Инфильтрат ортасында некроз ошағы түзіледі(некротикалық стержень), некроз маңайында ірің жиналады. Ірің шыққанан кейін және некротикалық стержень алынғаннан соң, тері дефекті грануляцияға толып, дәнекерленеді.
Клиникасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Науқасты қарағанда қабыну аймағында кішірек іріңдік болады, маңайында гиперемия байқалады.Сирек тері қабатында қалындау және гиперемия байқауға болады, бірақ іріңдік болмауы мүмкін. Фурункулдың дамуына байланысты қабыну тері үстінен конус тәрізді көтеріліп, диаметрі 0,5-1,5 см, аса айқын шекарасы жоқ инфильтрат түзіледі.Тері қошқыл қызыл түсті, инфильтрат ортасында қабыршақпен жабылған жұмсарған аймақ болады, қабыршақ астынан ірің шығады. Ірің шыққаннан кейін инфильтрат ортасынада жасыл түсті тін аймағы анықталады, ол некротикалық стерженнің ұшы болып табылады.
Кейде қарағанда шар тәрізді домбығу, жұмсару ,аздаған іріңді бөлініс болуы мүмкін. Ол некротикалық стерженнің толық іріңді еруі нәтижесіндегі түзілген және ірің шығуы бұзылғандағы абсцедирлеуші фурункул болып табылады. Науқасты қарағанда фурункулдан шыққан қызыл сызықтар анықталады, ол лимфангиттің қосылғандығын, регионарлы лимфа түйіндерінің үлкеюі лимфоадениттің дамуын көрсетеді. Егер фурункул бет аймағында орналасса: жоғарғы ерінде, қабақта, қабақ үсті доғаларда –науқастар қатты бастың ауырсынуына,дене температурасының жоғарылауына, олар фурункулдың іріңді бет веналарның тромбофлебитімен асқынғандығын көрсетеді.Кейде бет веналары арқылы көз венасы арқылы кавернозды синусқа өтетін болса, менингиттің клиникасы көрінуі мүмкін.
Егер ауыспалы қызба, қатты қалтырау, сандырақ, есінің бұзылуы , тері жабындыларының бозаруы сепсистің дамуын көрсетеді, ал іріңдіктердің басқа мүшелерде табылуы септикопиемия диагнозын растайды .
Емі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Консервативті және оперативті ем. Консервативті ем.Науқасты фурункулды сығу, пустуланы бритвамен кесу, қыздырғыш компресстер қолдану ауыр асқынуларға әкелетінін түсіндіру қажет. Аурудың басында этил спиртімен, салицил спиртімен өңдеп, ультра жиілігі жоғары (УВЧ) терапия жүргізеді. Фурункул ашылғаннан кейін протеолитикалық ферменттермен, натрий хлоридінің гипертониялық ертіндісімен таңулар қолданады. Бет фурункулы бар науқастарды стационарға жатқызу керек.Егер фурункул абцедирленген болса, абцессті ашуға жүгінеді.
Карбункул[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Карбункул –тамырлар тромбозы нәтижесінде тері және теріасты май клетчаткасының некрозымен, ортақ инфильтрат түзілуімен сипатталатын бірнеше шаш фолликулдарының және май бездерінің жедел жайылған іріңді –некротикалық қабынуы
Этиологиясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Ең жиі қоздырғышы болып алтын стафилококк, сирек стерптококк, кейде аралас инфекция .
- Бейімдеуші факторлар: Ағзаның әлсізденуі ,зат алмасу бұзылыстары, авитоминоздар.
- Негізгі карбункулдың орналасатын жерлері:
- Мойынның артқы беті
- Шүйде аймағы
- Жоғарғы және төменгі ерін
- Арқа, бел аймақтары
Патогенезі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ауру бірнеше шаш фолликулдарын, май бездерін қамтитын инфильтраттың түзілуінен басталады. Жергілікті қан айналым бұзылып, тері және тері асты май қабаты, кейде одан терең некроз дамуы мүмкін.Некрозбен бірге, тіндердің іріңді еруі дамып, ірің фолликулдардың түбінен ағады. Ірің шыққаннан кейін орнында терең дефект қалып, ол екіншілік жазылумен жүреді.
Клиникасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жалпы белгілері айқын , дене температурасы фебрильдіге дейін көтерілуі мүмкін.Науқасты тексергенде іріңді қабынудың жалпы белгілерінен басқа (дене температурасының жоғарылауы, қалтырау, аппетит төмендеу, бас ауру) орналасатын аймақтарда көк-қошқыл түсті ісіну байқалады .Аурудың басында бірнеше инфильтрат түзіліп, кейін олар бір-бірімен қосылып, тері үстінен жоғарылаған ортақ инфильтрат түзіледі. Инфильтраттың бетінде бірнеше некротикалық пустулалар болады, олар ортасында қосылып, жайылмалы тін некрозын түзеді. Некроз аймағының жұқарған беті бірнеше жерден тесіліп, тесіктер пайда болады (сито симптомы) Жиі лимфоаденит пен лимфангитпен бірге жүреді. Егер науқаста тіндердің ісінуі ұлғайса, жалпы симптомдары өрістесе, онда карбункулдың ағымы қолайсыз деп бағаланып, ары қарай флегмона, сепсис дамуына түрткі болады. Карбункулды сібір жарасының карбункулынан ажырату керек, сібірлі жара карбункулында геморрагиялық көпіршіктер болады, іріңді бөлініс болмайды,инфильтрат ауырсынбайды және некротикалық стержень қара түсті болады. Көпіршік құрамында сібір жарасының таяқшалары анықталады.
Емі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Карбункулдың бастапқы стадияларында консервативті ем қолданады.
- Төсектік режим
- Спиртпен өңдеп ,асептикалық таңу салу
- Парентеральді, пероральді антибиотиктер, ұзақ әсерлі сульфаниламидтер қолданады. Қант диабетімен ауыратын науқастарда зат алмасу бұзылыстарын коррекциялау, инсулинотерапия жүргізу қажет. 2-3 күннен кейін консервативті ем нәтижесіз болса ,яғни интоксикация белгілері жоғарылап ,некроз өршісе- наркоз арқылы операцияға көрсеткіш болып табылады.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- http://ru.wikipedia.org/wiki/Фурункул
- http://ru.wikipedia.org/wiki/Карбункул
- "Carbuncle - PubMed Health". National Institute of Health. 2007-04-12. Retrieved 2011-05-10.