Изотоптық хронология

Изотоптық хронология – тау жыныстарының, минералдардың, ежелгі өркениет ескерткіштерінің, т.б. абсолют жасын олардағы радионуклидтердің ыдырау өнімдерінің жиналуы бойынша анықтау.

Изотоптық хронология жөніндегі идеяны француз физигі П.Кюри (1859 – 1906) мен ағылшын физигі Э.Резерфорд (1871 – 1937) ұсынған. Изотоптық хронологияда әрбір радионуклидтің радиоактивті ыдырау процесі тұрақты жылдамдықпен жүретіндігі, сөйтіп, ақырында орнықты нуклидтердің жиналатындығы ескеріледі. Орнықты нуклидтердің мөлшері (D) зерттелетін нысанның (объектінің) жасымен (t) мынадай қатыс арқылы байланысады: DP(et1), мұндағы Р – радионуклид атомдарының саны,  – ыдырау тұрақтысы. Бұдан нысанның жасын табуға болады: t1/ln(1D/P). Изотоптық хронологияда радиогенді қорғасынның, аргонның, стронцийдің және көміртектің жиналуын ескеретін әдістер кеңінен таралған. Жасы 60 мыңжылдан төмен нысандар үшін радиогенді көміртек пайдаланылады. Ғарыштық сәулелердің әсерінен Жер атмосферасында мынадай ядролық реакция жүреді: 14N(n, p)14C. Мұның нәтижесінде ауада, өсімдіктер мен жануарлардың денесінде белгілі бір мөлшердегі тұрақты (көміртек атомының 1 моліндегі есеппен) 14С радионуклидінің (T1/25700 жыл) концентрациясы түзіледі. Өлі организмдерде атмосферамен алмасу процесі тоқталады әрі олардағы 14С радионуклидінің мөлшері біртіндеп азаяды. Сөйтіп 14С радионуклидінің концентрациясы бойынша органик. қалдықтардың жасы анықталады.^[1]