Кельтеминар мәдениеті
Келтеминар мәдениеті - неолит және энеолит дәуірлеріне жататын археологиялық мәдениет (б.з.б. 4-3 мың жылдықтар). 1939 жылдары С.П. Толстов басқарған археологиялық және этнографиялық экспедициясы Хорезмнен ашты. Маңынан алғашқы ескерткіштер табылған көне Келтеминар каналының атымен аталған. Келтеминар мәдениеті негізінен Әмударияның ежелгі Ақшадария атырауына және оған жапсарлас жатқан аймақтарға тараған. Келтеминар мәдениеті тұсындағы халықтардың мекен - тұрақтары өзен, көл жағалауына орналасқан. Тұрақтардан рулық қауым мекендеген құрама уықты үлкен жаппа қамыс үйлердің қалдығы табылды. Келтеминарлықтар жеміс теріп, балық аулап, аңшылықты кәсіп еткен. Келтеминар мәдениетінің соңғы кезеңінде мұндағы халық ірі қара мал өсірген. Халықтың еңбек құралдары түгел дерлік тастан істелген. Көп қырлы және бір жүзді тас сынықтары ағашпен немесе сүйекпен сапталған. Күйдірілген қыштан түбі сүйір дөңгелек ыдыстар жасалған. Олардың беттеріне әдемі өрнектер сызып немесе бастырып салынған. Келтеминар мәдениеті төменгі Обь және Орал маңындағы неолит мәдениетінің дамуына ықпал еткен.[1][2]