Мазмұнға өту

Кері транскриптаза

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
АИВ-1 кері транскриптаза

Кері транскриптаза (РНҚ байланысты, ДНҚ, полимераза ревертаза) - вирустан құралған РНҚ гендерімен кодталған фермент. РНҚ матрицасы бойынша ДНК синтезіндегі реакцияларды катализдейді.[1]

Кері транскриптазаларды Хоуард Темин Висконсин-Мэдисон университетінде Роус саркомасының вириондарында ашқан[2] және Дейвид Балтимор 1970 жылы MIT-те екі РНҚ ісік вирусынан: тышқан лейкозы вирусынан және тағы да Роус саркома вирусынан тәуелсіз оқшауланған.[3] Жетістіктері үшін олар физиология немесе медицина саласындағы 1975 жылғы Нобель сыйлығын бөлісті (Ренато Дульбеккомен бірге).

Жақсы зерттелген кері транскриптазаларға мыналар жатады:

  • 1 типті адамның иммун тапшылығы вирусынан алынған АИВ-1 кері транскриптазасының (PDB: 1HMV​) сәйкес молекулалық салмағы 66 және 51 кДас болатын екі суббірлік бар.[4]
  • Молоней тышқан лейкозы вирусынан алынған M-MLV кері транскриптазасы 75 кДа бір мономер болып табылады.[5]
  • Құс миелобластозының вирусынан алынған AMV кері транскриптазасының да екі суббірлігі бар, 63 кДа суббірлігі және 95 кДа суббірлігі.[5]
  • Эукариоттық хромосомалардың теломерлерін ұстап тұратын теломераза кері транскриптазасы.[6]

Вирустардағы қызметі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Кері транскриптаза саусақ, алақан және бас бармақ аймақтарымен көрсетілген. RNase H белсенді аймағының және полимераздың белсенді аймағының каталитикалық аминқышқылдары шар тәрізді түрде көрсетілген.

Ферменттерді репликация процесінің қадамы ретінде кері транскрипцияны пайдаланатын вирустар кодтайды және пайдаланады. Кері транскрипцияланатын РНҚ вирустары, мысалы, ретровирустар, олардың РНҚ геномдарын ДНҚ-ға кері транскрипциялау үшін ферментті пайдаланады, содан кейін иесінің геномына біріктіріліп, онымен бірге репликацияланады. Кері транскрипцияланатын ДНҚ вирустары, мысалы, гепаднавирустар, РНҚ-ға ДНҚ тізбектерін құрастыру және жасау үшін үлгі ретінде қызмет етуге мүмкіндік береді. АИТВ адамға осы ферментті қолдану арқылы жұқтырады. Кері транскриптаза болмаса, вирустық геном хост жасушасына қосыла алмайды, нәтижесінде репликация сәтсіз болады.

Кері транскрипция немесе ретротранскрипция процесі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Тағы қараңыз

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3
  2. "RNA-dependent DNA polymerase in virions of Rous sarcoma virus". Nature 226 (5252): 1211–3. June 1970. doi:10.1038/2261211a0. PMID 4316301. 
  3. "RNA-dependent DNA polymerase in virions of RNA tumour viruses". Nature 226 (5252): 1209–11. June 1970. doi:10.1038/2261209a0. PMID 4316300. 
  4. "Immunologic and proteolytic analysis of HIV-1 reverse transcriptase structure". Virology 175 (2): 456–64. April 1990. doi:10.1016/0042-6822(90)90430-y. PMID 1691562. http://www.craiklab.ucsf.edu/docs/pub47.pdf. 
  5. a b "Improving the thermal stability of avian myeloblastosis virus reverse transcriptase α-subunit by site-directed mutagenesis". Biotechnology Letters 34 (7): 1209–15. July 2012. doi:10.1007/s10529-012-0904-9. PMID 22426840. http://repository.kulib.kyoto-u.ac.jp/dspace/bitstream/2433/157247/1/s10529-012-0904-9.pdf. 
  6. "The structure and function of telomerase reverse transcriptase". Annual Review of Biochemistry 75 (1): 493–517. June 2006. doi:10.1146/annurev.biochem.75.103004.142412. PMID 16756500.