Кесте түрлері

Біз кесте

Біз кесте шығыс халықтарының арасында қазақ пен қырғыз халқында аса жоғары деңдейде дамыған. Біз кесте – кергішке керілген арнайы мата бетіне түсірілген, ою-өрнек немесе бейнені сызық бойымен қармақ бізді матадан әрі өткізіп, жіпті бері іліп шалып алу арқылы қайталанатын майда тігісті айтамыз. Біз кестеге матаға сызылған ою–өрнекті сызық бойымен кестелеп, сонан соң ішкі жағын түрлі өңді жіптермен толтырады. Қалған бөліктері фон ретінде қалады. Біз кесте тұс киізге, шымылдықтың басына, жарғақ шалбардың басына, жұқа шапанның, шекпеннің өңіріне тігіледі.

Баспа кесте

Баспа кесте деген материалдың ашық жерін қалдырмай немесе ашық орынды өте аз қалдырып, тұтас кестеленген шымқай кестені айтады. Шым кесте ақ матаға тегістікті сақтау арқылы жіпті қатар орналастыру әдісімен тігіледі. Шым кестеге ою мен өрнектің, аң – құс, гүлдің түрлі сұлбалары салынып, көбіне орамалдың шеті, кимешектің жағы, жастықтың тысы, жейденің жаға – жеңі және төсек жапқыш, сәукеле сияқты басқа да көптеген киімдерге тігіледі.

Әредік кесте

Әредік кестеде матаның әр жері әшекейленіп, бөлек–бөлек өрнек салынады. Тақия, балақ, өңір, жаға, етек, әйелдердің тымағы, кең қоныш етіктердің бұрыш–бұрышы сияқты зат бөлігіне тігіледі немесе бөлек тігіліп қондырылады.

Оюластырып кестелеу

Оюластырып кестелеу немесе оюластырып жапсыру – маталарды бөлек–бөлек кестелеп, оюластырып жапыстыру. Бұлар бірыңғай матаға біртұтас мазмұндағы бірнеше ою–өрнектердің жиынтығынан, үйлескен тұтас желісін жасау негізінде тігіледі. Бір матаның бетіне екінші матадан қиылған фигура салынып шет жақтары әртүрлі кесте тігістерімен тігіліп, сәнделеді. Көбінесе торлау әдісі қолданылады. Кестенің бұл түрі шапшаң орындалады, нітежиесінде кестелейтін бұйымның бетінде әдемі бедерлі өрнек пайда болып, көздің жауын алады. Кесте тігер алдында қиылып алынған өрнекті мата бетіне көктеп алып шеттерін бүгіп кестелеуге болады немесе салынатын өрнекті маталарға арналған желімдермен үтіктеп бекітіп алады. Матаның созылмайтын тығыз тоқылған түрін таңдаған дұрыс.

Маржандап, моншақтап кестелеу

Әйелдердің бас киімдеріне, тақия, сәукеле, өңір, қол дорба қамзолдар және салтанатты киімдерді ғана маржандап, моншақтап кестеленеді.