Коллагендік аурулар

Коллагендік аурулар, коллагеноздар – дәнекер тінінің (ұлпасының) морфологиялық өзгеруіне байланысты пайда болатын аурулар тобы. Коллаген талшықтарының ісіну процесін “Коллагендік аурулар” деп атау жөнінде американ ғалымы П.Клемперер ұсыныс жасаған (1942). Коллагендік ауруларға ревматизм, қызыл жегі, склеродермия (терінің кейбір жерінің қатайып, бұжырлануы), дерматомиазит (бұлшық ет пен терінің қабынуы), түйінді периартериит (артерияның сыртқы қабығының қабынуы) аурулары жатады. Бұл аурулардың басталуы, қозуы, кейбір белгілері, кейін байқалатын зардаптары бір-біріне ұқсас. Науқас адамның денесі қызып, ауру өршіп, организмнің басқа органдарына, буынға, терінің сірі қабатына, өкпеге, жүрекке, бүйрекке және жүйке жүйесіне әсер етеді. Терінің сыртында, көбінесе, бетте, алақанда, табанда көлемі әр түрлі қызамықтар шығады. Тізе буыны ісіп, қатты ауырады. Барлық Коллагендік ауруларды анықтауда аутоантиденелерді табудың үлкен маңызы бар. Бұл әдіс клиникалық зерттеулерде кең қолданылады. Жалпы иммунолдық ауытқулардың ішінде мукопротеидтер мен қан сарысуындағы гамма глобулиннің, кейбір амин қышқылдарының көбірек болатыны, сүйек майында, лимфа түйіндерінде плазмоциттер мен ритикулярлы клеткалардың саны өсетіні, ревматизм тудыратын органдарға жағымсыз түрлі аутоантиденелер пайда болатыны байқалған. Антиденелер тромбоцитке, лейкоцитке, эритроциттерге, т.б. қарсы да түзіледі. Коллагендік аурулардың жалпы белгілері ұқсас болғанымен пайда болу себептері әр түрлі. Ал кейбіреулерінің себептері әлі анықталмаған. Көбіне Коллагендік ауруларды туғызатын жұқпалы және аллергиялық аурулар. Кейбір ғалымдар антибиотиктер мен сульфамидты, т.б. дәрілерді көп ішуден де Коллагендік аурулар пайда болады деп есептейді. Эндокриндік бездер қызметінің бұзылуынан да пайда болуы мүмкін. Мысалы, дерматомиозит ауруы жасөспірім қыздарда, әсіресе, бірінші етеккір келу мерзімінде байқалады. Қызыл жегі жас әйелдің тұңғыш жүкті болғанында пайда болуы мүмкін. Коллагендік ауруларын кортикостериодты және гормондық препараттармен емдейді.