Компьютер жадысы

Ақпаратты сақтау флеш-жадыда

HDD көлемі 44 Мб 1980-інші жылғы шығарылым және CompactFlash көлемі 2 Гб 2000-ыншы жылдардағы шығарылым

Шұғыл жады модулі DRAM жүйелік тақтаға сақталған

Компьютер жадысы (сыртқы немесе қосалқы жады, ақпараттарды сақтауға арналған құрал, сақтағыш құрал) — белгілі бір уақытта есептеуде қолданылатын, ақпарат сақтауға арналған физикалық құрылғы немесе орта болатын, есептегіш машина бөлігі. Жады 1940-ыншы жылдардан бері орталық процессор секілді, компьютердің маңызды бөліктеріне жатады. Есептеуіш құралдардағы жады иерархиялық құрылымды болады және ол әртүрлі қасиеттері бар бірнеше сақтағыштарды (жаттағыш) қолдануды білдіреді. Көбінесе персоналды (жеке) компьютерлерде «жады» деп оның бір бөлігі — кездейсоқ рұқсатты (DRAM) динамикалық жадыны — қазіргі уақытта жеке компьютерлер жедел жады ретінде қолданылатын жадыны айтады.

Компьютерлік жадының мақсаты сырттық өзгерістерді өзінің ұяшықтарында сақтау, яғни ақпаратты жазу болып табылады. Бұл ұяшықтар әртүрлі физикалық өзгерістерді бақылай алады. Функциясына байланысты жады қарапайым электромеханикалық қосқыш секілді және ондағы ақпарат толық ажырата алатындай 0 және 1 («сөндірілген»/«қосылған») жағдайларында сақталады. Арнайы механизмдер ұяшықтардағы жағдайларды өзгертуге, кездейсоқ немесе тізбекті оқуға рұқсат береді. Жады рұқсат процессі көптеген уақыттық процестерге бөлінген: жазба (жазу) операциясына ТЖҚ-ыны (Тұрақты жаттағыш құрылғы немесе «ROM») жазу жағдайындағы микробағдарлама (прошивка) және оқу операциясы. Көп жағдайда бұл операциялар жады контроллері арқылы басқарылады.Оған қоса, ұяшықтарға бірдей мән беру арқылы (көбінесе 0016 немесе FF16) жадыны өшіру операциясын ажырата алады. Жеке компьютерлердегі белгілі сақтағыш құралдардың бірі: шұғыл жады (немесе оперативті есте сақтау құрылғысы) модульдері, қатқыл дисктер(винчестерлер), дискеттер(иілгіш магнитті дикстер), CD және DVD дисктері және флеш-карталар.

Жады функциялары

Компьютерлік жадының заманауи компьютерлерегі ең басты функциясы —ақпаратты ұзақ сақтау. Шамамен барлық компьютерлер негізі болған принципі — Нейман архитектурасының басты рөлдерін орталық процессор мен сақтағыш құрылғысы атқарады. Алғашқы компьютерлер сақтағыш құрылғылары тек қана өңделіп жатқан деректерді сақтау үшін арналған болатын. Олардың бағдарламалары алда атқарылатын тізбектерден жасалынған. Қайта бағдарламалау көп уақытты, жаңа документацияларды, блоктарды қайта құруды, құрылғыларды дайындауға арналған үлкен көлемді қол жұмысын талап етті. Нейманның компьютерлік бағдарламаларды және деректерді ортақ жадыда сақтау архитектурасын қолдану, жағдайды түбегейлі өзгертті. Кез келген ақпарат бит ретінде өлшенуі мүмін, өйткені оның қандай физикалық принцип арқылы жасалғанына және сандық компьютердің қандай есептеу жүйесінде қызмет ететініне, тексттік ақпаратына, суретіне қарамастан есептеліне алады. Себебі барлық ақпарат екілік өлшеу жүйесіне көшіріле алады. Бұл компьютерге деректерді басқаруға көмектеседі.