Константин Дмитриевич Кавелин

КАВЕЛИН Дмитриевич (4 11. 1818—3. 5. 1885) — орыс тарлх-пшсы, бурж.-дпберал бағыттағы пуо-лпцпст. социолог. Дворян. 1839 ж. Москва уи-тіпің заң ф-тіл бітірці. 1857—61 ж. Бетербург уп-тінід про-фессоры. 40 жылдарда батысшылдар баштьш қолдады. Шаруаларды жер беріп босату жөпінде «Жазбаларын» (1855) А. И. Герцен («Росспядан үн-дер») меп Н. Г. Черныгаевскпй («Сов-ремепнпк», 1858) жариялады. 1861 ж. реформапы дайыпдау және жүзеге асыру кезінде үкіметтіқ бастамасын, либералдық позиция түрғысынан са-модержавпелік үкіметті күшейтуді қолдады. 50 жылдардың аягынап пра-вославпені, самодержавпені бағалауда славянофилдермен жаңындасты. 1866 ж. «Ниггошзм және оғап қарсы қажетті шаралар туралы» аса кон-серватпвтік жазбасын патшага ұсынды. 60—80 жылда-ры лсихология мен этика мәоеле-лерінен матерпа-лизмге агности-цизм, позитивизм тұрғысынан қарсы шықты. Б. Н. Чичеринмен қатар К. мемлекеттік мек-тептіц негізін са-лушы. Ол Гегельдіқ филос. концен-циясына сүйенвотырып, мемлекетіщ хапық өміршде аткаратып шешуші ролі туралы пдея-пы ілгері дамытты. Ресей тарbхын Бат. тарпхына қарсы қойды. К. еңбек-теріпде тарпхтың жалпы мәселелері праволық қарым-қатыпастар тұрғысы-нап қарастырылып, пуолидистика тү-рінде жазылган. Белгілі бір дәлелді фактілері аз тарихи продестер филос. тұрғыдан каралған.