Конституциялық құқықтық нормалар
Конституциялық-құқықтық нормалар мемлекеттік органдар арқылы қабылданады. Олар, басқа да заңдық нормалар сияқты екі түрлі: реттеуші және құқық қорғаушылық қызметтерін атқарады. Осыған сәйкес реттеуші және құқық қорғаушылық нормаларына бөлінеді.
Реттеуші нормалар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Реттеуші нормалар—құқықтық қатынасқа түсушілерге құқық беру және міндеттер жүктеу арқылы мемлекет пен қоғамға пайдалы мінез-құлықты белгілейді. Мұндай нормалар Конституцияның II тарауында адам және азаматтарға құқықтар мен еркіндіктер беру, міндеттер белгілеу арқылы көрінеді.
Құқық қорғаушылық нормалары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Құқық қорғаушылық нормалары — мұндай нормалардың талаптары бұзылған жағдайда мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын белгілеу қарастырылған. Парламент депутаттары Республика Президентіне Қазақстан Республикасы заңдарын орындамағаны үшін Үкімет мүшесін кызметтен босату туралы өтініш жасай (ұсыныс беру) алады. Сонымен қатар конституциялық-құқықтық нормалар өкілеттік беруші, тыйым салушы, міндеттеуші нормаларға бөлінеді.
Өкілеттік беруші, тыйым салушы,міндеттеуші нормалар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Өкілеттік беруші нормалар мемлекеттік органдарға, қоғамдық бірлестіктерге, азаматтарға қандай да бір іс-әрекет жасауға құқық береді. Тыйым салушы нормалар кандай да бір әрекетті жасауға тыйым салады. Міндеттеуші нормалар азаматтарға, қоғамдық бірлестіктерге, мемлекеттік органдарға белгілі бір әрекетті жүзеге асыруды міндеттейді. Конституция Қазақстан Республикасынын азаматтарына мемлекеттік органдарға сайлауға, сайлануға құқық береді. Конституция Республика Президентіне депутат болуға тыйым салады. Парламент депутаты бір мезгілде екі палатаның мүшесі бола алмайды. Біздің елімізде цензураға тыйым салынған. Қазақстан Республикасын қорғау оның барлық азаматтарының қасиетті борышы мен міндеті болып табылады. Парламент депутаты оның жұмысына қатысуға міндетті. Сонымен, конституциялық құқық, құқық жүйесінің жетекші саласы болып табылады. Конституциялық құқық арқылы реттелетін қоғамдық қатынастар қоғам мен мемлекеттің негізгі құрылымын, адам және азамат құқықтары мен міндеттері жүйесін, мемлекеттік билікті жүзеге асыру тәртібін айқындайды. Конституция — ең жоғары заң, мемлекеттің ең басты нормативті құқықтық актісі, конституциялық құқықтың негізгі қайнар көзі. Конституциялық-құқықтық нормалардың жоғары заңдық күші бар. Конституцияға кайшы келетін құқықтық актілердің зандық күші болмайды және оның күші сөзсіз жойылады.[1]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ “ Құқықтану: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған окулық /А. Ибраева, Г. Өлібаева, Қ. Айтхожин. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2006. ISBN 9965-33-638-5
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |