Кәдімгі сұлыкеш
Кәдімгі сұлыкеш | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Male E. c. citrinella
| ||||||||||||||
Амандық күйі | ||||||||||||||
Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Екі-есімді атауы | ||||||||||||||
Emberiza citrinella Linnaeus, 1758 | ||||||||||||||
Breeding summer visitor Approximate natural rangeResident year-round Winter visitor |
Кәдімгі сұлыкеш (лат. Emberiza citrinella) - Сарыторғайлар тұқымдасының көпшілікке көбірек таныс өкілі.
Биологиялық сипаттама
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Бүкіл бауыр бөлігінің жабын қауырсындары ашық сары реңді аталығының жемсауынан сарғылт-қызыл сары жалпақ жолақ өтетін, орташа денелі (27- 36 г) құс. Бұталары бар жапырақты ормандарда қоныстанады, әсіресе ашық алаң, ағашы кесілген және орман шетін ұнатады. Аталығы күйттеу кезеңінде бір буыны бірнеше рет қайталанып, соңында: «зинь- зиньзиньзинь - зиииииии» деп созылып бітетін өте сыңғырлаған қарапайым әуенді ұзақ сайрайды, оның үстіне тіпті қапырық түскен уақытта сайрайды. Ұя - бұтаның немесе қалың өскен шөп будасының астында қалқаланып, жерде салынады. Бір жылда екі рет балапан өргізеді. Салындыда әр жолы 4-5-тен тот түстес қоңыр теңбілді және сызықтары бар сүрғылт жұмыртқалар болады. Жұмыртқаларды аналығы 12-14 күн басады, аналықты оқта-текте аталық алмастырады. Ата- енелері балапандарды ұяда 12-13 күн қоректендіреді. Кейде балапандар 10 күн жан-жаққа таралып кетеді. Балапандардың негізгі жемі - бунақденелілер. Сұлыкештер күзде және қыста тұқым жейді.
Таралуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Еуразияда: Атлантикадан Байкалға дейін және Поляр шеңберінен Жерортатеңізіне дейін кең таралған. Бұл орман құсы Қазақстанда тек қана солтүстік облыстардың орманды дала өңірлерінде Алтайда және Ертіс маңында ұялайды. Республиканың барлық қалған аумақтарын кәдімгі сұлыкеш көктемде және күзде ұшып өтеді, ал оңтүстікте өте көп мөлшерде қыстап шығады. [2]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ BirdLife International Emberiza citrinella. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature (2012). Тексерілді, 26 қараша 2013.
- ↑ Мектеп энциклопедиясы. Алматы: Атамұра, 2010.