Көнек (кәде)
Басқа мағыналар үшін Көнек деген бетті қараңыз.
Көнек, Көнекке салар – қызға құда түсіп барғанда жігіт жағынан талап етілетін кәденің түрі.
Талап ету амалдары
Кейбір деректерге қарағанда, жігіт жағының құдаларын күтіп жатқан үйдің шаңырағынан қыздың жеңгелері көнекті жіпке байлап түсіреді. Құдалыққа келген жақ көнекке өздерінің кәделерін салған. Ал, тағы бір деректерде жағынан әйелдердің біреуі құдалар отырған үйге көнекті алып кіріп, кереге басына іледі. Оны тоқылдата ұра отырып, жаңа құдалар тарапынан кәде талап еткен. Тіпті, кәдеге көңіл толмаса, көнекті шайқап, ішіндегі суын үстіне төгетінін айтып, құдаларды бопсалайды. Бұл жерде көнектің шайқалуы, һәм оның ішіндегі судың төгілетіндігі құт-береке мен ырыстың кететіндігін символдық тілмен білдіретіндігі болса керек. Өйткені, көнек қазақы ортада басқа ас-тағамға пайдаланылатын ыдыстар сияқты үйдегі молшылықтың, ырыстың символы болып табылады.
Демек, жоғарыда құдалардың көнектің суын шайқап, төгеміз деп бопсалауы жаңа құдаларды өз дегеніне көндіріп, мәжбүрлеудің «тиімді» амалы іспеттес.[1]
Дереккөздер
- ↑ ҚАЗАҚТЫҢ ЭТНОГРАФИЯЛЫҚ КАТЕГОРИЯЛАР, ҰҒЫМДАР МЕН АТАУЛАРЫНЫҢ ДӘСТҮРЛI ЖҮЙЕСI. Энциклопедия. – Алматы: РПК “СЛОН”, 2012. – (илл.) ISBN 978-601-7026-17-23-том: К – Қ – 736 бет.ISBN 978-601-7026-21-9
Әдебиеттер
- Диваев А.А. О свадебном ритуале киргизов Сырь-Даринской области.ТС. 1916. Т.568. С.51-65;
- Кенжеахметұлы С. Қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары. Алматы: Атамұра, 2010:
- ҚР МОМ – материалдарынан;
- ОМЭЭ – материалдарынан.