Маршанция

Бауырмүктерден ең көбірек тарағаны - маршанция. Оның жасыл түсті тақтасында, кішкене зәмбіл сияқты бөлімінде, бүршіктер шығады да, олардан жас өсімдіктер өседі. Бұдан басқа, маршанцияның биіктігі 3-5 сантиметр келетін бағанашасы болады; оның ұшында шатырша немесе жұлдызша сияқтанған жалпақтау бөлімі бар; бұл мүшесінде споралар пайда болады. Маршанция денесі, құрылықта өсетін өсімдіктердің ата-тегі болған, балдыр денесіне өте ұқсас келеді.

Жақсы жетілген мүктердің денесінде қабыршақтанған жапырақты кішкене сабағы және тамыр сияқтанған өскіншелері болады. Олар орман топырақтарында және шалшықты жерлерде өседі. Шалшықты жерлердегі мүктердің түсі сұрғылт болады да, оларды сфагнолық мүктер деп атайды. Бұлардан шымтезек пайда болады; оны қазып алып отын және егістікке тыңайтқыш ретінде қолданады. Қазақстан жерінде шымтезекті шалшықтар аз болады, шымтезек кені көбінесе тау ормандарында болады.

Дереккөздер

"Қазақстанның өсімдіктері мен жануарлары".Б. Муханов, Т.Мұсақұлов, Н. Суворов. Қазақтың Мемлекеттік оқу-педагогикалық баспасы, Алматы. 1963