Мегаполис
Мегаполис, шаһар немесе метрополис — бірнеше миллион тұрғыны бар инфрақұрылымы дамыған ірі қалалар немесе қала агломерациясы. Оларды урбанизацияның жаңа нысандары деп санауға болады. Бұл ел немесе аймақ үшін маңызды экономикалық, саяси және мәдени, сондай-ақ аймақтық немесе халықаралық инфрақұрылым үшін де маңызы зор орталық.
Шығу тегі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ежелгі грек тілінен ( мкητρόπολις ) «ана қаласы» дегенді білдіреді (бұрын колониялардың орталығы немесе қоныс аударатын орындар деп аталған). Кейінірек олар оны белгілі бір аймақтың (кейде қызмет) орталығы немесе елдегі кез-келген үлкен, маңызды қала деп атай бастады. Кейінірек грек сөзі `` έγέγαπολις (үлкен қала) пайда болды. Қазір миллионнан астам халқы бар қала метрополия деп аталады.
Қызықты ақпарат[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мегаполис мемлекеттегі мемлекетке жиі айналып жатады. Тіпті мемлекеттің тағдырын анықтайды. Қазіргі таңдағы ірі мегаполистер: Мехико-Сити, Нью-Йорк, Үлкен Токио-Йокогама, Үлкен Лондон. Олардың әрқайсысындағы халық саны шамамен 20 млн. адамды құрайды.
Ең үлкен мегаполистер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Еуразия[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Гуанчжоу (халқы 45,600 мың адам)
- Токио (халқы 39,900 мың адам)
- Джакарта (халқы 30 300 мың адам)
- Шанхай (халқы 29,500 мың адам)
- Дели (халқы 28,400 мың адам)
Дәл осы қалалар әлемдегі ең үлкен қалалар.
Африка[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Лагос (халқы 17 200 мың адам)
- Каир (халқы 16,800 мың адам)
- Йоханнесбург (халқы 13,400 мың)
- Киншаса (халқы 10,700 мың адам)
- Луанда (халқы 6,800 мың адам)
Солтүстік Америка[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Мехико (халқы 22 600 мың адам)
- Нью-Йорк ( саны 22,200 мың адам)
- Лос-Анджелес (халқы 17,700 мың адам)
- Чикаго (халқы 9 750 мың адам)
- Вашингтон (халқы 8,500 мың адам)
Оңтүстік Америка[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Сан-Паулу (халқы 22 100 мың адам)
- Буэнос-Айрес (халық саны 16,100 мың адам)
- Рио-де-Жанейро (халқы 12,800 мың адам)
- Лима (халқы 10 300 мың адам)
- Санта-Фе-Богота (тұрғындар саны 9 650 мың адам)
Австралия және Мұхит елдері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Сидней (халқы 4,900 мың адам)
- Мельбурн (халқы 4,400 мың адам)
- Брисбен (халқы 2,900 мың адам)
- Перт (тұрғындар саны 2 075 мың адам)
- Окленд (халқы 1470 мың адам)
Әдебиеттер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Dirk Bronger: Metropolen, Megastädte, Global Cities. Die Metropolisierung der Erde. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2004.
- Metropolen — Geschichte, Begriffe, Methoden (PDF). Center for Metropolitan Studies, Universidad Técnica de Berlín.
- Census.gov, U.S. Census Bureau, About Metropolitan and Micropolitan Statistics
- MetroForum.com, forum dedicated to discussions on metropolis
- Blog.ar2com.de, a podcast with a worldwide analysis of megacities (focus Latin America)
- E-geopolis.eu. Басты дереккөзінен мұрағатталған 12 қазан 2009.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 14 мамыр 2019.: research group, university of Paris-Diderot, France