Мисақ

Құран

Мисақ, әлмисақ, әлімсақ – адам мен Алла арасындағы алғашқы ант; бүкіл адам баласы рухтарының бұл дүниелік тіршілігінен бұрын рухтар әлемінде Алланың құдіретін танып, оған қайтып келетіні туралы ант беру оқиғасы. Құран Кәрімнің Ағраф сүресінің 172-аятында “Әлмисақ” уәдесі туралы айтылған (“Мен сендердің Раббыларың емеспін бе?” – (дегенде) олар: “Әрине куәміз” деген. Қиямет күні: “Бұдан хабарымыз жоқ демеңдер”). Дәстүрлі қазақ қоғамындағы “Қашаннан бері мұсылмансың?” деген сұраққа “Әлімсақтан бері мұсылманмын” деп жауап беру салты осыған негізделген. Қожа Ахмет Иасауи хикметінде (“Әуелден “Аласта би раббикум” деді құдай, “Қалу бела” деп аруақтар қылды әуез”) Мисақты адамның міндеті мен жауапкершілігінің бастауы – адамның Құдайға құлшылық етуінің мәні деп біледі. Бұл дүниенің байлығына, атақ - даңқына қол жеткізсе де, адам баласының жүрегі тыншымайтынының басты себебі осы Мисақтағы антқа байланысты. Сондықтан да адам бұл дүниелік ғиззат - құрметке қанағаттанбай, рухтар әлемінде көрген хақиқатты қалап, тынымсыз ізденіспен өтеді деген түсінік бар. Шәкерім Құдайбердіұлының “Жарға ғашық болғаныма таңданатын түк те жоқ. Жер жаралмай тұрғанында менде асықтың нұры бар” деп өзінің Хаққа деген махаббатының бастауы ретінде Мисақ оқиғасын меңзеуі осыдан. Рабғузи “Қиссас-ул-Әнбия” (16 ғасыр) кітабында бүкіл адамзат рухы Мисақта бір бөлігі пәни дүниені қалап – кәпір, тағы біреулері пейішті қалап – мұсылман, аз ғана бөлігі хақ дидарын қалаған – ғашықтар болып ажыратылғанын, адамдардың өз тағдырларын өздері таңдағанын аңыз түрінде баяндайды.

Сілтемелер

• Құран
• Рабғузи
• Алла