Мұңал батыр Келімбердіұлы

Мұңал батыр Келімбердіұлы
Мұңал
Өмір сүрген жылдары	XVI ғасыр
Лақап аты	Ер Мұңал
Мемлекет	Қазақ хандығы
Атағы	Әулие, емші, батыр

 Басқа мағыналар үшін Мұңал деген бетті қараңыз.

Арыс атасы Мұңал — Ер Мұңал Келімбердіұлы (XVI ғасыр). Адай Батыр немересі Мұңал Ата көріпкел, емші, әулие кісі болған. Өмірінің көп жылдарын халықты емдеуге арнаған. Мұңал ел қорғаған батырлар қатарына жатады. Мұңал — Келімбердінің кенже баласы, одан төрт бала, кейбіреулер бес бала дейді.Қазығұрт ауданының Қаржан тау-жоталары мен Алтынтөбе елдімекені маңында Мұңалсай, Мұңалбұлақ, Мақпалтау орындары орналасқан. Алты Келімберді – сегіз арыс Адайдың көп өскен, ең бір іргелі атасы. Келімберді ауылынан білікті билер де, әулие пірлер де, ел қорғаған ерлер де, тәлім-тағылымды ғалымдар да, салтанатты байлар да көп шыққан. Келімбердіден алты бала болады, олар – Құнанорыс (Ырысқұл), Ақпан, Балықшы (Шыбынтай), Әлнияз (Бұзау), Тобыш, Мұңал. Аты Адайдың ұранына айналған әулие Бекет ата осы Мұңал тұқымынан.

Мұңал рулары

Әли, Бәйімбет, Жанақ, Боқсары, Әтембек, Абыз, Байшағыр, Мамыртай, Жақау, Қырымқұл, Қыдырша, Бабақұл, Мая, Қоштан, Төлеп, Медет, Көрпе, Күшік, Қосбармақ, Байпақ, Байбоз, Өтеулі, Матай, Айым, Шақа, Жаманғара, Сүгірәлі, Сарғасқа, Жәдігер, Дәулеталы, Мете, Кеще, Жетімек, Тоқтамыс, Бектеміс, Базар, Шотан, Майлан, Құдайберген, Тастемір, Ескелді, Қосқұлақ, Қырықмылтық.

Шежіре

Адай руын құрайтын басты екі ата: Құдайке, Келімберді. Құдайкеден — Тәзіке, Қосай. Келімбердіден — Ырысқұл (Құнанорыс), Ақпан, Шыбынтай (Балықшы), Әлнияз (Бұзау), Тобыш, Мұңал. Қазақ шежірелеріндегі сегіз арыс Адай осы. Адайдың қара шаңырағының иесі Мұңал болып есептеледі. Адай баба кенже немересі Мұңалдың қолында қайтыс болыпты. Атасының батасын алған осы ұрпақ сонау замандардан бері "Мұңал ошағын" сақтаушы саналады.

Мұңалдан: Алақұнан, Әли, Бәйімбет, Шоғы батыр (Қырықмылтық), Жаулы.

• Алақұнан туралы ақпарат жоқ.
• Әлиден Қошқар.
• Бәйімбеттен Алдаберді, Сабытай баһадүр, Жәдігер, Сарғасқа (Рысай).
• Шоғыдан Есекей, Жолай.
• Жаулыдан Ескелді, Қосқұлақ, Жары.

Адай батыр мен оның балалары Құдайке мен Келімбердінің, немерелері Ер Қосай мен Мұңалдың ерлік істері, батырлығы, халқы үшін атқарған қызметтері туралы жазушы Бектұр Төлеуғалиұлының «Адай тарихы сыр шертеді» деген еңбегінде, көптеген шайқастардың куәсі болған Қазтуған ақынның жыр-дастандарында, шежіреші Өмірзақ Көлбаевтың «Ер Қосай» атты кітабында, Ұзақбай жыршының «Алақай батыр» дастанында, Сабыр жыршының «Алақай батыр жырында, Ибн Бахуридің «Алғашқы қазақтардың бірігуі» еңбегінде, Алшын Меңдалыұлының «Адай шежіресінде» және басқа да еңбектерінде айтылып, жазылған екен.