Мәтінді автоматты өңдеу

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Мәтінді автоматты өңдеу орысша автоматическая обработка текста — ЭЕМ көмегімен жасанды немесе табиғи тілде мәтінді өзгерту. Мәтінді автоматты өңдеудін қолданбалы және теориялық жүйесі 20 ғасыр 50 жылы (АҚШ, КСРО, Франция, ГФРт.б.) жасала бастады да, жүйелі бағдарламаландыру, баспа ісі және есептемелі тіл білімі сияқты бірнешесалададамыды. Жүйелі бағдарламаландырудын мақсаты — ЭЕМ қызметін қамтамасыз ететін бағдарлама жасау. Баспа ісіндегі мәтінді автоматты өңдеу редакциялық-баспа процесін автоматтандыру бағыттарының бірі болып табылады. Бүл салаларда "Мәтінді автоматты өңдеу" термині неғұрлым тар мағынада, әдетте форманы өзгерту мағынасында қолданылады. Есептемелі тіл білімі неғұрлым кең мағынада мәтінді тілдік тұрғыда автоматты талдау, жинақтаумен және табиғи тілде ЭЕМ-мен жұмыс істеу жайымен шұғылданады. Мақсатына қарай мәтінді автоматты өңдеу бірнеше түрге бөлінеді: автоматтандырылған редакциялау, онда ЭЕМ есінде сақталған мәтінге түзетулер енгізіп, оны толықтырып өзгертуге болады; мәтінді форматтау, онда ЭЕМ баспасы үшін тақырыптарды белгілеу, қажет форматқа сай кітап беттері мен жолдарын, мәтін бөлімдерін калыптастыру іске асырылады; автоматты әріп теру мен верстка жасау процесінде ЭЕМ-ге енгізілген мәтін полиграфия жаб- дыктары арқылы кайта жаңғыртылып, түсінік түрінде өзгереді. Лексикографиялық өндеуде мәтін лексикографиялық түсінік түрінде өзгеріп, ондағы әрбір сөз колданыска сөздікте берілетін хабар сәйкестендіріліп отырады. Мәтінді автоматты өңдеуде мәтіннің лексика-морфологиялык, синтаксистік және семантикалық түсініктері өзгеріп отырады. Ал мәтінді автоматты жинақтауда өзгеру, керісінше, семантикалық, синтаксистік, лексика-морфологиялыктүсініктер арқылы мәтіннің өзіне бағытталады.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы. «Сөздік-Словарь», 2005. ISBN 9965-409-88-9