Ностратикалык тілдер

Ностратикалык тілдер орысша ностратические языки — афразия, үнді-еуропа, картвел, орал, дравид және алтай тілдерін біріктіретін тілдердін үлкен (макро) семьясы. Бүған синоним ретінде айтылған "борай тілдері", "еуроазиат тілдері" т.б. атаулар қолданыс таппады. Ностратикалык тілдер шығыс ностратикалық (орал, дравид, алтай) тілдері және батыс ностратикалық (афразия, үндіеуропа, картвел) тілдері болып бөлінеді. Бүлай бөліну себебі кейінгі ұрпак тілдердегі жалпы ностратикалык вокализмдердің тағдырымен байланысты: шығыс ностратикалык тілдерде түбірдегі алғашкы түракты вокализм сакталған да, ал батыс ностратикалык тілдерде вокализмдік алмасулар жүйесі (аблаут) дамыған. Ностратикалык тілдер семьясының таралған шекарасы аныкталған жоқ. Оған эскимос-алеут, юкагир, нивх, чукот-камчатка тілдерінің қатысы айқын емес. Ностратикалык тілдердің генетикалық туыстығы олардағы түбір және косымшалық туыс морфемалардан (1000-ға жуық) байқалады. Түбір морфемаларға негізгі сөздік қордағы түбірлер кіреді, олар ең негізгі қарапайым ұғымдар мен болмыстағы атауларды (дене мүшелері, туыстық қатынастар, негізгі табиғат атаулары т. б.) білдіреді. Ата тілдердін ностратикалык тілдерге біріккен 6 семьясында грамматикалык морфемалардың аса түракты генетикалык туыстығы байқалады. Бүл ең алдымен сілтеу, сұрау, жіктеу есімдіктерінің жүйесіне, есімдердің септік жалғаулары жүйесіне қатысты. Генетикалық ортақ құбылыстарға алғашкы сөзжасаларының бірсыпырасы жатады. Ностратикалык тілдер семьясына кіретін тілдердің көне туыстығын зерттеу салыстырмалы-тарихи зерттеудің бастапкы кезінде басталған, оны 3 кезеңге бөлуге болады: бірінші, материал жинау кезеңі (В. ИӀотт, М. А. Кастрен, Г. Меллер, А. Кюни, Ф. Бопгі енбектерінде). Екінші кезең 1920—50 жылдарды қамтиды. Бүл кезеңде Алтай тіл білімі калыптасты,Ностратикалык тілдер семьяларының салыстырмалы грамматикасы жасалды (Б. Коллиндер, О. Соважо, д. М. О- Рясянен, К. Г. Менгес еңбектерінде). X. Педерсен тұнғыш рет тек екі тілдің емес, бірнеше тіл семьясынын, атап айтқанда, орал-алтай, үндіеуропа және афразия тілдерінің туыстығы туралы ойды қалыптастырып, 1903 жылы "Ностратикалык тілдер"(noster—біздің) терминін ұсынған. Үшінші кезеңде ностратикалык ата тілді қалпына келтіріп зерттеу қойылды. Бүл жайындағы материалды алғаш жинақтап зерттеген В. М. Иллич-Свитыч.