Ойқастау

Ойқастау. Түсіндірме сөздіктегі мағынасы — бір жерде тұрмай ойнақшу, орағыту. «Top құлын енесінің о жақ -бұ жағына ойқастап шыға берді» (Б. Дәулетбаев, Парыз.).

Біздің тілімізде, сондай-ақ қырғыз тілінде бұл тұлғалас сөз тек етістік түрінде қолданылады. Қырғыздарда «ойкушта» сөзінің мағынасы қазақ тіліндегімен сәйкес.

«Ойқастау» етістігінің төркіні тек түркі тілдері екендігі күмәнсіз. Оның алғашқы мағынасы тіпті басқаша болғандығын якут тілінің дерегі анықтап береді. XIX ғасырдың аяқ кезінде Э. К- Пекарский түзген якут тілінің сөздігінде «ойоғос» тұлғасы «бүйір, жаны» сияқты мағыналарға нұсқаса, „«ойоғоло»— бүйірлей, жанында жүріп отыру түсінігіне нұсқайды. Қазіргі кездегі сөздіктен де «ойоғос» сөзінің I) бүйір (адамның, жануарлардың); 2) бүйір жақ мағыналарын оқимыз, ал «ойоғолоо» болса, «қатар, жанында жүріп отыру» түсінігін береді.

Ерте кездерде қазақ тілінде де «ойоғос» тұлғалас әрі мағыналас сөз болғандығын қазіргі тіліміздегі «ойқастау» етістігі еске салып отыр. Бірақ бізге оның алғашқы заттық мағынасы сақталмай, етістік қалпы жеткен. Оның өзінде де алғашқы — бүйірлес, жанында жүру сияқты мағынасы ұмытылып, кейін пайда болған ұғымды меншіктенген. Якут тіліндегі «ойоғос» -тың біздің тілімізде «ойқас» болып, оған етістік тудыратын жұрнақ -та-ның қосылуы таңдандырмаса керек.