От-ана

От – Ұмай Тəңір-Ананың адамға сыйлаған жылуы мен ризығын бейнелейтін құдірет (ежелгі түркілер солай деп санаған). От түркілерде (баяғы заманда да, қазірде) əулие ретінде қастерленіп, қасиет тұтылған.От-Ана құдайы Ұмай Тəңір-Ананың табанынан жаралған. Оның əкесі – құрыш, шешесі – шақпақ тас. От-Ана адамның үйінде, ошағында өмір сүреді. Адамдардың жаратылып, өмірге келуі От-Ананың желеп-жебеуімен болады.Мифке сəйкес, отты ағаштан бірінші болып шығарған Надулуша пайғамбар. Отқа түкіруге, қоздап жанып жатқан шоқты басуға, ошақтағы отты өшіруге болмайды.Қазақтардың отбасында жаңа түскен жас келін алғаш табалдырықтан аттағанда, күйеу жігіттің анасы немесе басқа бір егде əйел алақанын отқа жылытып, сонымен қалыңдықтың бетін сипаған...Соғыс кезінде жауынгерлер халқының алдында адал болуға ант беру рəсімін өткізу үшін екі жерге от жағып, жас сарбаздарды «екі оттың» ортасынан өткізіп, қаруларын сүйгізген.Басқа бір елдің елшісін дала əміршісіне (қағанға, ханға немесе сұлтанға) кіргізбес бұрын оны да екі оттың ортасынан өткізіп, отпен аластайды. Аластау рəсімінен кейін ондай адам жамандық жасай алмайды деп саналған. Егер елші жанып жатқан екі алаудың ортасынан өтуге қарсылық етіп қасарысса, онда оның сынақтан өтпегені. Мұндай жағдайда арам ниетті адам деп танып, оны өлтіріп жіберуі де əбден мүмкін. ХІІІ ғасырда орыс князі Михаил Алтын Орда əміршісі Бату ханның ордасына кірер алдында аластау рəсімін орындаудан бас тартып, сол үшін өлімге кесілген.