Сандық

Сандық (Ресей, XVIII ғ.)

Сандық, Нидерланд

Харлемдегі Әулие Бавон шіркеуіндегі сандық (Нидерланд)

Сандық — киіз үйдің ағаш жиһаздарының бірі. Оған киім-кешек(қолжетпейтін сілтеме), асыл бұйымдар салынады. Қазақ шеберлері Сандықты қайың, қара тал ағаштарының сүрегінен жасаған. Сыртынан көркем етіп темір, мыс жапсырмамен, қатырма ою-өрнектермен безендіріледі. Сандықтардың тұрмыста қолданылуына қарай көлемі де әр түрлі. Кіші сандықтар 30-60 сантиметр болса, үлкендері 60-120 сантиметрге дейін жетеді. Сандықтар кілттенеді не сыртынан құлып салынатын етіп жасалады.

Сандық — киім-кешек, тағы басқа да заттарды салуға арналған, ағаштан жасалған бұйым. Сандық — халықтар тұрмысында ерте кездей пайдаланылып келе жатқан ең ежелгі жиһаздың бірі. Көшпенді халықтар үшін ол өте-мөте қолайлы болған. Сандықтың аузына көбінесе ішкі құлып, кейде аспа құлып орнатылады. Сандықты жерге қойғанда түбі дым тартпау үшін, оның астыңғы төрт бұрышымен үйлестіре тақтайдан бұрыштан аяқ орнатады. Сандықтың беті әр түрлі бояумен сырланып, өрнектеледі не айшықты қаңылтырмен, кейде өрнекті сүйекпен қапталады. Сандықтың екі бүйіріне тұтқа орнатылады.

Сандықтардың құрылымы мен көркемделуі жағынан мынадай түрлерге бөлуге болады:

• көлемі айтарлықтай үлкен, екі қапталында қосалқы қоржындары, төменгі жағында өрнектеп шапқан аяғы бар, алдыңғы беті қағылтыр тіліктерімен әшекейленген сандықтар;
• көлемі шағындау, ықшам, ұқсатылуы қарапайым, беті мен екі қапталы симметриялы ою-өрнекпен әшекейленген, оймыштың 2-3 түрі қолданылған сандықтар;
• көлемдерінде айтарлықтай алшақтық байқалмайтын, құрастырылуы қарапайым, астына жіңішке түзу тақтайлар көлденең қағылған, өн бойы сүйек кесінділерімен безендірілген, кілтпен ашылып-жабылатын сандықтар.

Тағы қараңыз

• Қобди
• Әбдіре