Сегіз Тармақты Жол

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Келесі тілдегі баламасы:
Пали:ariya aṭṭhaṅgika magga
Санскрит:आर्याष्टाङ्गो मार्गो
ārya aṣṭāṅgika mārga
Қытай тілі:八正道
bā zhèng dào
Жапон тілі:八正道
хассё:до:
Портал Буддизм
Дхарма дөңгелегінің сөгіз шабағы Сегіз Тармақты Асыл Жолды бейнелейді.

Сегіз Тармақты Жол немесе Сегіз Тармақты Асыл (Тура) Жол (па. арья аштанга марга)[1] — Будда нұсқаған, дуккхадан[2] айырылуға және сансарадан[3] босалуға бастайтын жол.

Буддизмнің Төртінші Асыл Хақиқаты азаптан айырылуға бастайтын жолды (марга), Будданың өзі жүрген жолды нұсқайды, сондай-ақ бұл жолмен кез келген адам — тақуа болсын, дүниеліктер болсын жүруі тиіс. Будда нұсқаған бұл жол сегіз қағидадан тұрағандықтан «Сегіз Тармақты Асыл Жол» деп аталады[4].

Жол сатылары[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Сегіз Тармақты Асыл Жол келесі үш топқа бөлінетін сатылардан тұрады[5][6]:

Қазақ тілі Пали Санскрит Қытай тілі Жапон тілі Тай тілі Тибет тілі
Даналық Paññā Prajñā
I Дұрыс (Тура) көзқарас sammā-diṭṭhi IAST[7] samyag dṛṣṭi IAST 正見 正見, сё: кэн สัมมาทิฏฐิ yang dag pa’i lta ba
II Дұрыс (Тура) ниет sammā-saṅkappa IAST samyak saṃkalpa IAST 正思惟 正思惟, сё: сиюи สัมมาสังกัปปะ yang dag pa’i rtog pa
Адамгершілік Sīla Śīla
III Дұрыс (Тура) сөйлеу sammā-vācā IAST samyag vāc IAST 正言 正語, сё: го สัมมาวาจา yang dag pa’i ngak
IV Дұрыс (Тура) мінез sammā-kammanta IAST samyak karmānta IAST 正業 正業, сё: го: สัมมากัมมันตะ yang dag pa’i las kyi mtha'
V Дұрыс (Тура) ғұмыр салты sammā-ājīva IAST samyag ājīva IAST 正命 正命, сё: мё: สัมมาอาชีวะ yang dag pa’i 'tsho ba
Рухани тәртіп Samadhi Samadhi
VI Дұрыс (Тура) талпыныс sammā-vāyāma IAST samyag vyāyāma IAST 正精進 正精進, сё: сё: дзин สัมมาวายามะ yang dag pa’i rtsol ba
VII Дұрыс (Тура) еске алу sammā-sati IAST samyak smṛti IAST 正念 正念, сё: нэн สัมมาสติ yang dag pa’i dran pa
VIII Дұрыс (Тура) көңіл бөлу sammā-samādhi IAST samyak samādhi IAST 正定 正定, сё: дзё สัมมาสมาธิ yang dag pa’i ting nge 'dzin

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Жуковский, Копцева, 2005
  2. Жуковская, 1992, «Негізгі қағидалар»
  3. Лысенко, 2003
  4. Сутта нипата 47.3.
  5. Жуковский, Копцева, 2005
  6. ДН 22: Махасатипаттхана сутта Мұрағатталған 15 қазанның 2013 жылы.; Сатипаттхана-вибханга Сутта.
  7. «sammā» термині «мінсіз», «асыл» деп те аударылады.

Әдебиет[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  • Абаева Л. Л., Андросов В. П., Бакаева Э. П. және т.б. Буддизм: Сөздік / ред. Н. Л. Жуковской, А. Н. Игнатовича, В. И. Корнева — М.: Республика, 1992. — 288 б. — ISBN 5-250-01657-X.
  • Жуковский В. И., Копцева Н. П. Шығыс өнері — Красноярск: Краснояр. мемл. ун-т, 2005. — 402 б. — ISBN 5-7638-0575-5.
  • Лестер Р. Ч. Буддизм: Мінсіздікке жол // Әлем діндері. Екі томдық. Том 2 / пер. А. Н. Коваля — М.: КРОН-ПРЕСС, 1996. — Б. 264—394. — 640 б. — ISBN 5-232-00311-9, ISBN 5-232-00313-5 (Том 2).
  • Лысенко В. Г. Ерте буддизм: дін және философия. Оқу құралы — М.: ИФ РАН, 2003. — 246 б. — ISBN 5-201-02123-9.
  • Лысенко В. Г. Сегіз Тармақты Жол // Буддизма философиясы: энциклопедия / жау. ред. М. Т. Степанянц; — М.: ИФ РАН, 2011. — Б. 228—229. — 1045 б. — ISBN 978-5-02-036492-9.
  • Торчинов Е. А. Буддизм — СПб.: Петербургское Востоковедение, 2002. — 320 б. — ISBN 5-85803-197-8.

Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]