Солтүстік Рейн-Вестфалия
| Солтүстік Рейн-Вестфалия | |||||
| Nordrhein-Westfalen | |||||
| |||||
| Әкімшілігі | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ел | |||||
| Әкімшілік орталығы | |||||
| Премьер-министр | |||||
| Тарихы мен географиясы | |||||
| Жер аумағы |
34 088,31 км² | ||||
| Тұрғындары | |||||
| Тұрғыны |
17 878 000[1] адам | ||||
| Тығыздығы |
524 адам/км² | ||||
| Сандық идентификаторлары | |||||
| ISO 3166-2 коды |
DE-NW | ||||
|
| |||||
Солтүстік Рейн-Вестфалия (нем. Nordrhein-Westfalenn) — Германия жері. Астанасы — Дюссельдорф.
География
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Солтүстік Рейн-Вестфалия Германии батысында Бельгия (99 км), Нидерландия (387 км), Төменгі Саксония (583 км), Гессен (269 км) және Рейнланд-Пфальц (307 км) сияқты жерлермен шекаралас орналасқан.
Солтүстік Рейн-Вестфалияның орталығы болып Рейнск-Рур аймағы саналады, Рейнск-Рур Дюссельдорфтің ірі қалаларынан, Кёльн және индустриальды Рурск аймағы (нем. Ruhrgebiet) мен Боттроп, Гельзенкирхен, Херне және солтүстіктегі Реклингхаузен, Дортмунд, Хаген және шығыстағы Хамм, Бохум, Эссен, Оберхаузен және орталықтағы Мюльхайм, Дуйсбург және батыстағы Мёрстан тұрады.
Солтүстік федералды жерді Вестфальсдық алқап (нем. Westfälisches Tiefland) құрайды. Солтүстік шығысты Тевтобургсктың орманның оңтүстік аймағы құрайды. Солтүстіктің ірі қалалары — Мюнстер, Минден және Райне, Шығыстың қалалары — Падерборн, Липпштадт и Билефельд болып саналады.
Солтүстік Рейн-Вестфалияның оңтүстігіне Зауэрланд, Зигерланд және Бергск жерлері кіреді. Бұл жерлерде халық аз қоңыстанған, ірі қалалары болып Кёльн, Бонн, Леверкузен, Бергиш-Гладбах, Вупперталь, Ремшайд, Золинген саналады. Батысында, Нидерландия мен Бельгия шекаралас жерде Нижнерейнс аймағы (нем. Niederrhein) мен Айфель жері бар.
Бұл аймақта Ахен, Мёнхенгладбах, Крефельд бар. Солтүстік Рейн-Вестфалиятың планиметриялық орталығының координатасы 51°28′07″ с. е. 7°33′03″ ш. б. / 51.46861° с. е. 7.55083° ш. б. (G) (O) (Я).
Бұл орталық дортмунддық ауданның оңтүстігі Аплербек, шверт орманының солтүстік жиегінде орналасқан.
Солтүстік Рейн-Вестфалияның ірі өзендері — Рейн, Рур, Эмс, Липпе және Везер. Падерборн қаласы бойымен ағатын Падер өзені Германияның ең қысқа өзені болып саналады.
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Екінші Дүниежүзілік соғыстан кейін қазырғы Солтүстік Рейн-Вестфалияның территориясы британияның оккупациондық зонасында орналасқан.
Жаңа территория 23 тамыз 1946 жылы бұрынғы Пруссия Вестфалия провинциясы және Рейнс провинциясының (нем. Rheinland) солтүстік бөлігіндегі британия оккупациондық әкімшілігінде құрылды. Құрылу мақсаты - Рурс бассейніндегі (Франция талабы, Совет одағы қолдауымен) интернационализацияға қарсы тұру мақсатымен № 46 жарлық «Бұрынғы Пруссия мемлекетің Британдық аймаққа ликвидациялау және бұл жерлерді еркін жерге айналдыру» бойынша құрылды. [2].
- 1947 жылы оккупациондық биліктің ықпалымен бұрынғы Липпе жері өз тәуелсіздігінен айырылуына тура келді және Төменгі Саксония мен Солтүстік Рейн-Вестфалия жерімен келісім сөздер жүргізу арқасында Солтүстік Рейн-Вестфалияның құрамына кірді. Британдық әскери № 77 21 каңтар 1947 жылғы бұйрыққа байланысты, бұл құрамға кіру 5 жылдан кейін жүзеге асу керек болды, бірақ іске аспады.
- 5 қараша 1948 жылы парламент жері «Липпе-Детмольд пен Солтүстік Рейн-Вестфалия біріктіру заңы» заңың қабылдады.
- 8 мамыр 1949 жылы Германияның парламенттік кеңесі конституция құрды. Солтүстік Рейн-Вестфалия жері Германия жері болды.
- 18 маусым 1950 жылы жер конституциясы қабылданды.
Экономика
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Халқы: 17 878 000 адам (2009 қарашаның соңы)[1]
- ВВП — 521,75 млрд. € (2009)[3]
21,67 % ВВП Германия. - Жер бюджетінің қарызы: 113,6 млрд. €, муниципальдық бюджет: 23,223 млрд. € (31 желтоқсан 2008)[4]
- 1 адамға шаққандағы қарыз: 7653 € (31 желтоқсан 2008)
Политика мен әкімшілік
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Солтүстік Рейн-Вестфалияның политикалық жүйесі Германияның конституциясы және федералды жерге бағынады. Неміс федералды жүйесінде Солтүстік Рейн-Вестфалиясы федерация (нем. Gliedstaat) құрамына кіретін ел ретінде қарастырылады. Басқарушы билікті премьер-министр (нем. Ministerpräsident) басқарады.Заң шығару билігін жер парламентті (нем. Landtag) басқарады. Жоғарғы Конституциялық соттың инстанция болып Солтүстік Рейн-Вестфалия жерінің Конституциялық соты табылады. Бундесрат ФРГ жер палатасындағы Солтүстік Рейн-Вестфалияның ең жоғарғы дауыс: алтау, Бавария, Баден-Вюртемберг пен Төменгі Саксония жерлері сияқты.Соңғы он жылда Солтүстік Рейн-Вестфалияның политикасында СДПГ үстемдік етті, бірақ 2005 жылдың мамырында билік басына Юрген Рюттгерс басқаратын коалиция ХДС/СвДП келді.
- 2010 жылдың 9 мамырда жер парламентіне сайлау өтті [5].
- 2010 жылдың 6 шілдесінде Жасылдар партиясы мен СДПГ келісім сөз жүргізді және соның арқасында жаңа жер билігін құрды [6].
- 2010 жылдың 14 шілдесінен бастап жаңа премьер-министр болып СДПГ төралқасы Ханнелоре Крафт сайланды[7].
Солтүстік Рейн-Вестфалияның басқару жүйесі Әкімшілік округі мен шағын әкімшілік бірліктер құрады.
Премьер-министрлер:
- 1946—1947: Рудольф Амелунксен, Орталық партия;
- 1947—1956: Карл Арнольд, ХДС;
- 1956—1958: Фриц Штайнхофф, СДПГ;
- 1958—1966: Франц Мейерс, ХДС;
- 1966—1978: Хайнц Кюн, СДПГ;
- 1978—1998: Йоханнес Рау, СДПГ;
- 1998—2002: Вольфганг Клемент, СДПГ;
- 2002—2005: Пеер Штайнбрюк, СДПГ;
- 2005—2010[8]: Юрген Рюттгерс, ХДС;
- 2010—н.в.: Ханнелоре Крафт, СДПГ.
Аудандар
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Солтүстік Рейн-Вестфалия мынандай аудандардан тұрады (жақшаның ішінде ауданның индекстері және автомобиль номерлері көрсетілген):
- Ахен (AC).
- Боркен (BOR).
- Косфельд (COE).
- Дюрен (DN).
- Эннепе-Рур (EN).
- Рейн-Эрфт (BM).
- Ойскирхен (EU).
- Гютерсло (GT).
- Хайнсберг (HS).
- Херфорд (HF).
- Хохзауэрланд (HSK).
- Хёкстер (HX).
- Клеве (KLE).
- Липпе (LIP).
- Меркиш (MK).
- Меттман (ME).
- Минден-Люббекке (MI).
- Рейн-Нойс (NE).
- Обербергиш (GM).
- Ольпе (OE).
- Падерборн (PB).
- Реклингхаузен (RE).
- Рейниш-Бергиш (GL).
- Рейн-Зиг (SU).
- Зиген-Виттгенштайн (SI).
- Зёст (SO).
- Штайнфурт (ST).
- Унна (UN).
- Фирзен (VIE).
- Варендорф (WAF).
- Везель (WES).
Еркін қалалар (нем. Kreisfreie Städte)
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Билефельд (BI)
- Бонн (BN)
- Боттроп (BOT)
- Бохум (BO)
- Вупперталь (W)
- Гельзенкирхен (GE)
- Дортмунд (DO)
- Дуйсбург (DU)
- Дюссельдорф (D)
- Золинген (SG)
- Кёльн (K)
- Крефельд (KR)
- Леверкузен (LEV)
- Мёнхенгладбах (MG)
- Мюльхайм-на-Руре (MH)
- Мюнстер (MS)
- Оберхаузен (OB)
- Ремшайд (RS)
- Хаген (HA)
- Хамм (HAM)
- Херне (HER)
- Эссен (E)
| Тұрғыны 100 мыңнан асатын қалалар 31 мамыр 2011 жыл бойынша | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ a b http://www.statistikportal.de/Statistik-Portal/de_zs01_nrw.asp Мұрағатталған 14 сәуірдің 2012 жылы. Федеральді статистикалық басқары порталы] (нем.)
- ↑ Verordnung Nr.46 Мұрағатталған 21 ақпанның 2008 жылы. — Auflösung der Provinzen des ehemaligen Landes Preußen in der Britischen Zone und Ihre Neubildung als selbständige Länder. (нем.)
- ↑ http://www.statistikportal.de/Statistik-Portal/de_jb27_jahrtab65.asp Мұрағатталған 21 желтоқсанның 2011 жылы. Толық жер туралы информациясы статистика жұмысы бойынша (нем.)
- ↑ http://www.statistikportal.de/Statistik-Portal/de_jb24_jahrtab59.asp Мұрағатталған 5 қазанның 2012 жылы. Толық федералды жер туралы информациясы статистика жұмысы бойынша (нем.)
- ↑ http://wahlarchiv.tagesschau.de/wahlen/2010-05-09-LT-DE-NW/ Мұрағатталған 12 мамырдың 2010 жылы. Landtagswahl Nordrhein-Westfalen 2010 (нем.)
- ↑ http://www.wdr.de/themen/politik/landtagswahl_2010/neuer_landtag/100706b.jhtml Rot-grüner Koalitionsvertrag steht (нем.)
- ↑ http://www.wdr.de/themen/politik/landtagswahl_2010/wahl_ministerpraesidentin/100714b.jhtml Kraft ist neue NRW-Ministerpräsidentin (нем.)
- ↑ Der dritte Rücktritt in einer ratlosen CDU (нем.)
Сыртқы сілтемелер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- www.nrw.de - Ресми сайты
| ||||||||
