Соғды

Соғды, Сугут, Согдиана — қазіргі Тәжікстан және Өзбекстан республикалары аймақтарындағы Зеравшан және Қашқадария өзендерінің алабында орналасқан ежелгі тарихи аймақ.

Орталығы Марқанд (Самарқанд) қаласы болды. Б.з.б. 6 — 4 ғасырларда Ахемен мемлекетінің құрамына кірді. Соғдылықтар парсы патшаларына күмістен салық төлеп, қымбат бағалы тастар жеткізіп тұрды, ірі әскери күштер берді. Б.з.б. 329 — 28 ж. С. тұрғындары Спитаменнің басшылығымен Александр Македонскийге күшті қарсылық көрсетті. Кейіннен Селевки әулеті, Грек-Бактрия мемлекеттері мен Кушан патшалығының құрамына енді. 4 — 5 ғасырларда ақ ғұндарға, 6 — 7 ғасырларда Түрік қағандығына бағынды. Арабтардың Орталық Азияға жорықтары кезінде Түргеш қағандығы соғды халқына барынша көмектесті. Түргештердің қолбасшысы Құр Бағанун ат-Түрки соғдылықтарға әскери көмек бере отырып, арабтарға қарсы бірнеше жорықтар жасады. Дегенмен соғдыны арабтар жаулап алып, халифат құрамына кіргізді. Кейіннен, Орта Азияда құрылған әр түрлі түркі мемлекеттеріне кезек-кезек бағынды. Ұлы Жібек жолының азиялық бөлігінің тармақтары соғдылықтардың сауда-егіншілік қоныстары болды. Афрасиаб, Пенжикент, Варахша, Калай-Муг, т.б. көне қалалардың орнында жүргізілген археол. қазба жұмыстары соғдылықтардың мәдениеті жоғары болғандығын дәлелдейді.