Соғдылар

Тан әулеті сан-цай стиліндегі бактриан мінген соғды саудагерлерінің мүсіні

Солтүстік Қытайдағы соғды саудагерінің керамикалық мүсіні, Тан әулеті, б.з. 6 ғ.

Соғды (Сугут) — қазіргі Тәжікстан және Өзбекстан республикалары аймақтарындағы Зеравшан және Қашқадария өзендерінің алабында орналасқан ежелгі тарихи халық.

Орталығы Марқанд (Самарқанд) қаласы болды. Б.з.д. 6 — 4 ғасырларда Ахемен мемлекетінің құрамына кірді. Соғдылықтар парсы патшаларына күмістен салық төлеп, қымбат бағалы тастар жеткізіп тұрды, ірі әскери күштер берді. Б.з.б. 329 — 28 ж. С. тұрғындары Спитаменнің басшылығымен Александр Македонскийге күшті қарсылық көрсетті. Кейіннен Селевки әулеті, Грек-Бактрия мемлекеттері мен Кушан патшалығының құрамына енді. 4 — 5 ғасырларда ақ ғұндарға, 6 — 7 ғасырларда Түрік қағандығына бағынды. Арабтардың Орталық Азияға жорықтары кезінде Түргеш қағандығы соғды халқына барынша көмектесті. Түргештердің қолбасшысы Құр Бағанун ат-Түрки соғдылықтарға әскери көмек бере отырып, арабтарға қарсы бірнеше жорықтар жасады. Дегенмен соғдыны арабтар жаулап алып, халифат құрамына кіргізді. Кейіннен, Орта Азияда құрылған әр түрлі түркі мемлекеттеріне кезек-кезек бағынды. Ұлы Жібек жолының азиялық бөлігінің тармақтары соғдылықтардың сауда-егіншілік қоныстары болды. Афрасиаб, Пенжикент, Варахша, Калаи-Муг, т. б. көне қалалардың орнында жүргізілген археологиялық қазба жұмыстары соғдылықтардың мәдениеті жоғары болғандығын дәлелдейді.

Тағы қараңыз

• Соғдиана
• Соғдылық айналғыш биі
• Хутэн