Су айдаһары
| Су айдаһары | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Амандық күйі | ||||||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||||||
| Eunectes murinus (Linnaeus, 1758) | ||||||||||||||||||
| Синонимдері | ||||||||||||||||||
|
Су айдаһары немесе Жасыл анаконда (лат. Eunectes murinus) – жалғанаяқтылар тұқымдасының анакондалар туысына жататын өте ірі жылан.
Биологиялық сипаттамасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Орташа ұзындығы 3-4,6 метр ал салмағы 30-70 кг-дай. Кейбір аса үлкендері 5 метрден асып түсіп, 100 кг-дай болады. Ең алып жасыл анаконданың ұзындығы 5,21 метр болған, ал оның салмағы 97,5 кг-ға жуық. Кейбір деректердің пайымдауынша су айдаһарлары 10 метрден асып түсіп салмағы 250 кг, әрі кетсе 400 кг-дай бола алады. Бірақ бұл тұжырымдар ғалымдардың пікірінше сенімсіз ақпарат. Бұның себебі - анаконданың терісінде. Ол жылан мерт болғанда немесе ескі терісін тастағанда бірнеше есе ұзарады. Соның кесірінен анаконданың нақты ұзындығы көп деректерде дұрыс берілмейді, ал тірі су айдаһарын өлшеу - өте қиын жұмыс.
Қабыршағының беті тегіс, жылтыр. Денесінің үстіңгі жағы сарғылт сұр, арқасы екі қатарлы қоңыр дақты, танау тесігі қалқаншалы. Өте жақсы жүзеді ,сүңгиді, су астында ұзақ бола алады және бұл кезде қалқаншасы танауын жауып тұрады. Су тартылғанда басқа суға мекен ауыстырады, не су түбі тұнба топырағына көміліп, жаңбырлы маусымға дейін қозғалмай жатады.
Таралуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бразилия мен Гвианада өзен, көл, батпақ жиегін мекендейді.
Қоректенуі мен көбеюі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Асына балықтар, жас аллигаторлар, құстар мен сүтқоректілер кіреді. Соңғы деректерге сене келетін болсақ, онда су айдаһары өз олжасының сүйегін, омыртқасын сындырмайды немесе тұншықтырмайды. Керісінше, анаконда оған аз қысым береді. Оның басты мақсаты - ішкі органдарына зақым келтіру. Бұл тиімді тәсіл жыланға күшін экономдауға әрі олжасын тез өлтіруге көмек теседі. Адамға сирек шабады.
Әдетте жұмыртқалай тірі туады, кейде жұмыртқа салады, су түбінде түлейді.
Қолданылуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Су айдаһары - кәсіптік жылан, терісі, еті , майы пайдаланылады.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақ Совет энциклопедиясы, 1976 жыл, Алматы,10 том, 430 бет