Мазмұнға өту

Сымырлар

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Сымырлар
Қазбалық ауқымы: Late Neocomian - Recent
Icerya purchasi
Icerya purchasi
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар
Жамағаты: Буынаяқтылар
Табы: Жәндіктер
Сабы: Жартылай қатты қанаттылар‎
Кіші сабы: Sternorrhyncha
Ұлы тұқымдасы: Coccoidea
Handlirsch, 1903

Сымырлар немесе Кокцидтар (лат. Coccoidea) – теңқанатты жәндіктер отрядының бір тармағы. Жер жүзіне кең тараған, 3600-ге жуық түрі бар. Екі топты біріктіретін бірнеше туыстардан – қалқаншалы сымырлар, жалған қалқаншалы сымырлар және сымырлардан (кокцид) құралады. Денесінің ұзындығы 1 – 12 мм.

Жыныстық диморфизмі айқын байқалады:

  1. еркектерінің қанатты әрі жақсы жетілген мұртшалары мен аяқтары бар, тұмсығы жоқ;
  2. ұрғашылары қанатсыз, көпшілігінің аяқтары мен көздері жетілмеген, денесі қалқаншамен көмкерілген, көптеген балауызды бездері бар, тұмсықтары тұзақ тәріздес болып келеді.

Жылына 1 – 2 рет ұрпақ беріп, өсіп-өнеді. Ұрғашылары жұмыртқаларын (25 – 3000 дана) жұмыртқа қапшығына, денесінің немесе қалқаншасының астына салады. Ұрықтық дамуы бірнеше сағаттан бірнеше күнге (Сымырлар, жалған қалқаншалы сымырлар) немесе айға (қалқаншалы сымырлар) дейін созылады. Кейбір түрлері тірілей туып, көбейеді. “Кезбелер” деп аталатын жаңа туған дернәсілдері желмен бірге таралып, өсімдікке жабысып қорғаныш жабынын түзеді. Ұрғашы дернәсілдері 2 – 3 түлегеннен кейін ересек бунақденеліге айналады, еркек дернәсілдері салыстырмалы 2 тыныштық кезеңді өткізеді. Сымырлардың жұмыртқалары, дернәсілдері және ересек ұрғашылары қыстайды. Сымырлар өсімдік қоректілер, өсімдіктің жасуша сөлін сорып, ағаштың діңінде, бұтақтарында тіршілік етіп, қабықты шытынатады, ағаштың өркендерін, кейде ағашты түгелдей қуратады. Бүршіктерін, жапырақтарын, гүл шанақтарын және гүлдерін зақымдаған жағдайда, жеміс пішінінің өзгеруіне және жапырақтарының түсуіне әкеліп соқтырады. Жекелеген түрлері – ауыл шаруашылығының зиянкестері. Кейбір түрлері карантинді нысандарға жатады.

Күресу шаралары: карантиндік ережелерді сақтау, жоспарлы агротех. күтім жасау, бақтарды ерте көктемде инсектицидтермен өңдеу.[1]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. ”Қазақ энциклопедиясы”, 8 том