Тарих-и шаһ Махмуд ибн Мырза Фазыл Чорас

Тарих-и шаһ Махмуд ибн Мырза Фазыл Чорас – қазақ даласындағы тарихи оқиғаларды баяндайтын шығарма. Еңбектің әуелгі аты белгісіз. Оны алғаш Зәки Уәлиди Тоған тауып, мұқабасындағы жазуға қарап шартты түрде “Тарих-и шаһ Махмуд ибн Мырза Фазыл Чорас” деп ат қойған. Арнаулы әдебиеттерде “Жылнама” деп те аталады. Жылнама шамамен 1673 – 76 жылдары аралығында Шығыс Түркістанда құрастырылған. Ол кіріспеден және 119 шағын тараудан тұрады. Шығарманың сипаты, мазмұны және құрастырылуы жағынан жергілікті әулеттер тарихын, Шағатай әулетінен шыққан Жүніс ханның билік құруынан бастап, Исмаил ханның (1670) таққа отыру жайын баяндайды. Еңбектің алғашқы бөлімі Мұхаммед Хайдар Дулаттың “Тарих-и Рашидиін” негізге алған. Автор 55 тараудан бастап өзінің көргендері мен туыстарының естеліктерін, оқиға куәгерлерінің әңгімелерін пайдаланған. Жылнамада 16 – 17 ғасырлардағы Орта Азия, Қазақстан, Қырғызстан, Шығыс Түркістан және Жоңғар хандығы жөнінде деректер мол. Оның парсы және ұйғыр тіліндегі нұсқалары табылып отыр. ^[1]