Тасшүйгін

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тасшүйгін
P. gibbosa
P. gibbosa
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер
Бөлімі: Гүлді өсімдіктер
Табы: Қос жарнақтылар
(unranked) Asterids
Сабы: Dipsacales
Тұқымдасы: Caprifoliaceae
Кіші тұқымдасы: Valerianoideae
Тегі: Patrinia
Juss.
түрлері

17 түрі белгілі

Тасшүйгін (лат. Patrinia) – ұшқаттар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдік. Қазақстанда Семейдің қарағайлы ормандарында, Сарыарқада, АлакөлБалқаш атырабында, Алтай, Тарбағатай, Кетпен, Жетісу (Жоңғар), Күнгей, Іле Алатауларында таралған. Таудың тасты бөктерлерінде, өзендердің тасты жағалауларында, боз-селеу өскен далалық алқаптарда өсетін 2 түрі: сібір тасшүйгіні (Р. sіbіrіca) және орта тасшүйгін (Р. іntermedіa) бар. Бұлардың биіктігі 10 – 50 см. Кіндік тамырының ұштары тарамдалған. Сабақтары түкті немесе жалаң. Жапырақтары екі реттен тарамдалып, жиектері ара тісті болады. Тостағанша жапырақшалары білінбейді, қоңырау тәрізді күлтесі сары түсті. Гүлдері қос жынысты, аталығы – төртеу, аналық мойны ұзын болады. Мамыр – шілде айларында гүлдеп, шілде – қыркүйекте жемісі піседі. Жемісі сопақша, сыртын қылтанды түк жапқан. Тасшүйгіннің тамырында эфир майы, тритерпекоидтар, алкалоидтар, сапониндер, кумариндер, ал жер бетіндегі бөлегінде фенол-карбон қышқылдары, С витамині, каротин бар. Тасшүйгіннен алынған тұнбаның ауруды басатын, бактерияларды жоятын қасиеті бар. Оны сары ауруды, асқазан, ішек қабынуын, өкпе ауруын және жараны емдеуге қолданады. Тасшүйгінді мәдени түрде де өсіреді.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақ энциклопедиясы