Тереза Шлезингер
| Тереза Шлезингер | |
| нем. Therese Schlesinger-Eckstein | |
 Тереза Шлезингер сол жақта үшінші орында. Frauenreichskomitee комитеті, 1917 ж. | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері |
Вена, Аустрия Империясы |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері |
Блуа |
| Қызметі | |
| Жұбайы |
Виктор Шлезингер |
| Балалары |
Қызы — Анна Шлезингер (1890-1920) |
Тереза Шлезингер (нем. Therese Schlesinger; 1863 —1940) — аустриялық саясаткер және әйелдер құқығын қорғаушы, социалист жазушы[1].
Ол бірінші Аустрия Республикасының парламентіне сайланған социал-демократ әйелдердің бірі болды.
Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тереза Экштейн 1863 жылы 6 маусымда[2] Вена қаласында[3] дүниеге келген. Ол либералды өнеркәсіпші еврей отбасында өсті, оның Эмма Экштейн, Фридрих Экштейн және Густав Экштейн атты бауырлары болды.
Тереза жоғары білім алған жоқ, ол жеке сабақ алды және өзі ізденіп оқыды. 1894 жылы Терезаны феминизммен таныстырған досы Мари Ланг арқылы ол «Жалпы Аустриялық Әйелдер Қауымдастығына» (Allgemeine Österreichischen Frauenverein, AÖFV) қосылды. Августа Фрикерт таныстарының ортасына енген Тереза көп ұзамай оның кеңесімен газеттер мен журналдарға мақалалар жаза бастады. Ол Фердинанд Кронаветердің Volksstimme апталық газетінің әйелдер бөліміне мақалалар жазды және AÖFV вице-президенті болып сайланды. Ол әйелдердің жоғары білім алу құқығы мен сайлау құқығы үшін күресті.
1896 жылы Вена жұмысшыларының жағдайы туралы «Венаның этикалық қоғамы» (Ethischen Gesellschaft Wien) конференциясына AÖFV атынан Терезе Шлезингер Роза Майродермен бірге өкілдік етіп, социал-демократтармен алғашқы байланыстарын орнатты. Сол жылы ол Аустрия әйелдер қозғалысына арналған Берлинде өткен бірінші Халықаралық әйелдер конгресінде (Internationalen Frauenkongress) сөз сөйледі. Ол әлеуметтік демократияның теориялық негіздерін зерттей бастады және Вена университетінде Эмиль Рейхтің әлеуметтік этика бойынша дәрістеріне қатысты. 1897 жылдың күзінде ол Аустрия социал-демократиялық жұмысшы партиясының мүшесі болды. 1901 жылы ол «Социал-Демократиялық Әйелдер мен Қыздар қауымдастығының» (Vereins sozialdemokratischer Frauen und Mädchen) негізін қалады. Ол қоғамдағы әйелдер мәселелері туралы кітаптар жазды, дәрістер оқыды және Der Kampf, Arbeiter-Zeitung және Die Unzufriedene ай сайынғы социал-демократиялық басылымдарда мақалалар жариялады. Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде ол Виктор Адлер, кейінірек Отто Бауэр басқарған партияның сол қанатының жетекші тұлғасы болды.
1918 жылы әйелдерге жалпыға бірдей сайлау құқығы енгізілгенде, Терезе Шлезингер мен Адельхайд Попп Құрылтай ұлттық жиналысына (Konstituierende Nationalversammlung) алдағы сайлауға байланысты «Die Vählerin» апталығын шығарды, оған әйелдер алғаш рет қатысып, дауыс бере алатын болды. Адельхайд Попп, Анна Бошек , Габриэлла Профт , Мария Туш және Амалия Зайдель мен бірге ол Құрылтай ұлттық жиналысының социал-демократиялық партиясының алғашқы әйел депутаттарының бірі болды. 1919-1923 жылдары Аустрия Ұлттық Кеңесінің мүшесі, содан кейін 1930 жылға дейін Аустрия Федералдық Кеңесінің мүшесі болды. 1933 жылы Тереза Шлезингер партия басшылығынан кетті.
1938 жылы Аустрияның аншлюсінен кейін Тереза Шлезингер еврей тектес болғандықтан ол елде оған қауіпті болды және ол Францияға қашып кетті. Ол өмірінің қалған бөлігін Блуа қаласының шипажайында өткізді[3], ол 1940 жылы 5 маусымда[2] қайтыс болды.
1949 жылы Вена, Йозефштадт ауданындағы Wickenburggasse 8 / Schlösselgasse 14 мекен-жайындағы тұрғын үй кешені «Тереза-Шлезингер-Хоф» (Therese-Schlesinger-Hof) деп аталды. 2006 жылы Венадағы алаңдардың біріне оның есімі берілді — Schlesingerplatz.
Отбасы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
1888 жылы Тереза Экштейн банк қызметкері Виктор Шлезингермен отбасын құрды. Олардың қызы Анна 1890 жылы дүниеге келген. Тереза босану кезінде босану қызбасын жұқтырып алды және екі жарым жыл аурудан кейін мүгедектер арбасында және балдақпен ғана қозғала алатын болды. Ауру кезінде, 1891 жылы 23 қаңтарда күйеуі туберкулезден қайтыс болды. Заңгер Йозеф Фрейге (Josef Frey) тұрмысқа шыққан жалғыз қызы Анна 1920 жылы өз-өзіне қол жұмсады.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ http://www.dasrotewien.at/seite/schlesinger-therese-geb-eckstein
- ↑ a b Therese Schlesinger // Frauen in Bewegung 1848–1938 (нем.) — Österreichische Nationalbibliothek, 2006. https://fraueninbewegung.onb.ac.at/node/2127
- ↑ a b Schmid-Bortenschlager S., Schnedl-Bubeniček H. Schlesinger, Therese // Österreichische Schriftstellerinnen 1880–1938 (нем.): Eine Bio-Bibliographie — Stuttgart: Akademischer Verlag Hans-Dieter Heinz, 1982. — S. 157—158. — ISBN 978-3-88099-123-1
Әдебиеттер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Jutta Dick, Marina Sassenberg. Jüdische Frauen im 19. und 20. Jahrhundert. Lexikon zu Leben und Werk. Rowohlt, Reinbek 1993, ISBN 3-499-16344-6.
- Gabriella Hauch. Schlesinger, Therese. In: Brigitta Keintzel, Ilse Korotin (Hrsg.): Wissenschafterinnen in und aus Österreich : Leben – Werk – Wirken. Wien : Böhlau, 2002 ISBN 3-205-99467-1, S. 650–655.