Торығу

Торығу – үмітсіздікпен ұштас, адамның бұл өмірден, тіптен бүкіл құндылықтардан түңілуімен сипатталатын халі. Торығу дүниені зұлымдық, адам өмірін мәнсіз деп тануымен көрінеді. Торығудың тамырын діни таныммен байланыстыратын көзқарастар бар. Әйтсе де дін адамды сенімге тәрбиелейтіндіктен, шын мәніндегі ақиқи дін адамның сенімін нығайтуға, болашаққа үмітін арттырып, кездескен қиындықтарды сабырмен қарсы алып, өткенге тәуба қылуына ықпал етсе керек. Торығудың астарында әрбір адамға тән қауіп-қорқынышты сезіну, өзінің кемшіліктері мен қателіктерін түсініп, өзін-өзі іштей кінәлауы, өзінің өміріне, қоршаған ортаға риза болмауы, тіптен осылайша өмір сүруге лайықпын ба деген уайым, сауалы жатады. “Уайым – ер қорғаны есі барлық” деп Абай айтқан уайым торығуға соқтырмайды. Себебі, ол уайым ердің Құдайдың әділіне сай емеспін деп, бірақ фазылынан үміт үзбеуімен сипатталатын Хаққа махаббатына негіз болатын сезім. Ал торығуға апаратын уайым үмітсіздіктен, өзімшілдіктен, айналасына күдікпен қарап, өзгені жек көруден туындайды.

Торығу — өмірде жолы болмаған жағдайларда күйзеліп, түңілушілік. Торыққан адамда мұңаю, қорқыныш, үрей, ашу, ыза, долылық, өмір сүруде мән жоқ деп сезіну, депрессия сияқты сезімдер байқалады. Жеке адам мен әлеуметтік топтардың психикалық көңіл-күйінің көрінісі. Торығудың объективтік негізі — табиғи алапат және әлеуметтік зілзала (катаклизм), жазылмайтын ауру, жақын адамынан айырылу, жұмыста, шығармашылықта және жеке өмірде жолы болмаушылық. Торығудың субъективтік көзі — қайғы-қасіретті еңсеруге деген адамгершілік-психологиялық ұстанымның болмауы не босаңдығы, тіршіліктің жаңа жағдайына бейімделуге бастайтын ерік-жігердің болмауы. Торығудан шығудың амалы әр түрлі: рухани жаңарудан моральдық азуға дейін, өмірдің қызығынан күдер үзуден, өзін-өзі өлтіруге дейін. Психикасы тұрақсыз жастар мен жасөспірімдер болар-болмас сәтсіздіктің өзінен тез торығады. Торығу сезімін бастан кешірген адамдарға әлеуметтік қолдау, психотерапевт-мамандардың көмегі қажет. Австриялық психиатр Н. Франкл жасаған логотерапия терапиясы мен практикасы адамдарға өмірдің мәнін қайта ұғынуға көмектеседі. Былайғы тіршілікте торығудан арылу үшін достық қарым-қатынас пен моральдық қолдау жеткілікті болатын жағдайлар көп.