Троцкизм

Троцкизмнің негізін қалаушы – Лев Троцкий

Троцкизм - Л.Д.Троцкийдің идеяларына негізделген ілім, марксизмнің бір бағыты ретінде қарастырылады. Негізгі енгізген жаңашылдықтарына Л.Д.Троцкийдің, 1920-1930жж Солшыл оппозиция жетекшілерінің, Халықаралық солшыл оппозиция мен Төртінші Интернационал ұйымындарының өкілдерінің еңбегінде кездесетін перманентті революция теориясы, деформацияланған жұмысшылар мемлекетінің теориясы, пролетарлық бонапартизм теориясы, коммунистік партияның өтпелі бағдарламасы жатады.

Троцкий өзінің ілімін Карл Маркстің, Фридрих Энгельстің, Владимир Лениннің кітаптары мен еңбектерінде баяндалған теориялар мен идеяларға негізделгенін,классикалық марксизм мен большевизмге сүйене,олардың бастапқы идеяларын сақтай отырып оларды толықтырғанын және дамытқанын мәлімдеген. Лев Троцкийдің негізгі еңбектері ″Перманентті революция″, ″Бұрмаланған революция″. ″Капитализм азабы және Төртінші Интернационал міндеттері″ брошюрасы – Төртінші Интернационалдың негізгі бағдарламасына айналды. Троцкий қайтыс болғаннан кейін троцкизмнің негізгі теоретиктері арасында Тед Грант, Алан Вудс және т.б. болды.

Негізгі түсінік

Троцкизм – К.Маркс, Ф.Энгельс, В.Ленин, Л.Троцкийдің марксшыл ілімдерін қамтитын теория. Троцкий бұл ағымның теоретигі екенін жоққа шығарып, өзін революциялық марксизмнің классикалық ізбасары деп санады. Қазіргі православиелік троцкийшілер өздерін «большевик-лениншілдердің» ізбасарлары деп таниды, Лениннің теориялық еңбектерін дұрыс және тәжірибеде сыналған деп санайды, ал сталинизмді Лениннің еңбектерінде жазылғандай зиянды деп санайды. Ал классикалық троцкийшілер пролетариат мемлекетін Лениннің «Мемлекет және революция» еңбегінде ұсынғандай, дәлірек айтқанда, жұмысшылар демократиясы мен демократиялық централизм принципіне сәйкес құру керек деп санайды. Олар сталинизм негізінде құрылған КСРО-ның 1990жж контрреволюция мен капитализмнің қалпына келуі нәтижесінде ыдырауы заңды құбылыс екенін айқындайды. Себебі, аталмыш құбылыстар Троцкийдің ″Бұрмаланған революция″(1936), ″Капитализм азабы және Төртінші Интернационал міндеттері″(1938) еңбектерінде болжалған. Сондай-ақ олардың ойынша, КСРО-да, тіпті дүниежүзінде социализм ешбір мемлекетте болмаған. Ал кеңестік социализм, бастапқыдағы марксистік принциптермен мүлде сәйкес келмей, басқаша бағытта жүрген: социализмді жеке мемлекет ішінде құру мүмкін емес, бүкіл әлемдегі капиталистік жүйені құлатып, барлық елдердің біртұтас социалистік федерацияға біріккенінен кейін ғана әлемдік ауқымда ғана құруға болады.

Троцкизмнің негізгі тармақтары:

• Большевизм;
• Ленинизм;
• Марксизм;
• Коммунизм;
• Интернационализм;
• Таптық күрес;
• Пролетариат диктатурасы(жұмысшылар диктатурасы)
• Сөз еркіндігі
• Социализм
• Антисталинизм
• Демократиялық центарлизм
• Диалектикалық материализм
• Деформацияланған жұмысшылар мемлекетінің теориясы
• Перманенттік революция теориясы
• Бүкіләлемдік пролетарлық социалистік революция және бүкіләлемдік социалистік федерация құру идеясы
• Сталинизмді сынау

Төңкерістің үздіксіздігі туралы идеяны алғаш Маркс пен Энгельс ұсынғанын айта кету керек. Троцкийдің түсінігіндегі төңкеріс перманенттігі сәл басқаша мағынаға ие. Социалистік төңкерістің дамуын ол тек ішкі әлеуметтік-экономикалық шарттармен ғана емес, сонымен қатар сыртқы факторлармен байланыстырады. "Перманентті төңкеріс" еңбегінде Троцкий былай деп жазды: "Пролетариаттың билікті жаулап алуымен төңкеріс аяқталмайды, керісінше ол тек басталады. Социалистік құрылыс тек ұлттық және халықаралық деңгейдегі таптық күрес негізінде ғана жүреді. Бұл күрес - міндетті түрде ішкі, яғни азаматтық және сыртқы төңкерістік соғыстарға әкеледі". Бұл идеялық қағидалардан төңкерістің саяси қағидалары басқа елдерге тарап жатты. Ол елдер дамуы кенже қалған елдер ме, жоқ әлде дамыған, демократия мен парламентаризмнің тұғыры мықты орныққан мемлекет пе оған аса мән берілмеді. Осылайша, Троцкий өзінің перманентті төңкеріс доктринасын іс жүзіне асыруға талпынды. Дегенмен, әлемдік төңкеріс орнату идеясы сәтсіз аяқталды.