Тырналар (туыс)

Тырналар
Sarus crane, Grus antigone
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Chordata Табы: Құстар Сабы: Тырнатәрізділер Кіші сабы: Grui Тұқымдасы: Тырналар тұқымдасы Тегі: Grus Brisson, 1760

Тырналар (лат. Grus) — Тырналар тұқымдасының төрт туысының бірі, он түрді қамтитын негізгі туысы.

Кәдімгідей құрлық құстары, ағаш басына ешқашан қонақтамайды. Тырна туыстыларға тән ерекшелік – басында бүртікті өскіндері және қатқыл түк тәрізді қылтан қаптаған тақыр тері үлескілерінің болуы. Тырналар негізінде өсімдіктекті азықтармен - тұқым, тамырсабақ, өркендермен қоректенеді. Дегенмен мүмкіндігі болған кезде азық құрамын жәндіктер қосып, ірі бунақденелілермен, құрттармен, ұлулармен т.б. дәмдейді. Тырналар көктемгі “би” салт жорасымен әйгілі. Қазақстанда тырна туыстылардан төрт түрі кездеседі. Олар: ақ тырна, қара тырна, сұр тырна, қызылсирақ тырна. Ақ тырна – ірі денелі шамасында, салмағы – 10 килоға жуық. Қара тырна – едәуір кішкене қошқыл реңді тырна. Қызылсирақ тырна – ашық сұр реңді едәуір ірі денелі тырна. Сұр тырна – кәдімгідей тырналардың бірі.

Тырналардың түрлері

Тырналардың 15 түрі белгілі, оларға қара тәжді тырналар, сұр тәжді тырналар, кәдімгі тырналар, Канадалық тырналар, америкалық тырналар, үнді тырналары, австралиялық тырна, сібірлік тырналар, даур тырналары, қара тырналар, қара мойынды тырналар, қызыл тәжді тырналар, жұмақ тырналары, ақбас тырналар және сырғалы тырналар жатады. Жұмақ тырнасы, қызыл тәжді тырна, үнді тырнасы, сібірлік тырна, сырғалы тырна мен америкалық тырналар – жойылу қаупі бар тырналар. Қара тәжді, қара мойынды, тәжді тырналар, қара және даур тырналарына да қауіп төніп тұр.

Қорегі

Тырналар әр түрлі өсімдіктермен және жануарлар секілді азықпен қоректенеді. Жаңғақтарды, жидектерді, жемістерді, дақылдарды және жапырақтарды тауып жейді. Сонымен қатар, олар жәндіктермен, кішкентай жыландармен, кесіртке сияқты жорғалаушылармен және кішкентай сүтқоректілермен қоректенеді. Олар көп уақытын батпақты жерлерден қорек іздеп балшықты қазумен өткізеді.