Тікенді қара өрік
Ботаникалық сипаттамасы.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тікенді қараөрік биіктігі 2,5 – 3 м бұталы өсімдік. Бұталарының көбінің ұщында қолға кіретін өткір тікендері болады. Жапырақтары майда, пішіні жұмыртқаға ұқсас. Гүлдері ақ түсті, оның сабақтары ұзын, гүл жапырақшалары мен тостағаншаларының қалақшалары бес – бестен болады.
Бұл өсімдіктің ерекшелігі – олардың жапырақшаларынан бұрын наурыз – сәуір айларында гүлі шығады. Жемісі ккәдімгі сары өріктің жемісіне ұқсас, бірақ оның түсі қара көк болады.
Табиғатта таралуы.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тікенді қара өрік орманның шетінде, тастақты, таулы беткейлерінде, өзен жағаларында, жабайы бұталардың арасында өседі. Жамбыл, Алматы, талдықорған, Шымкент облыстарының таулы аудандарында кездеседі. Дәрілік шикізат ретінде қара өріктің гүлдерін, жапырағын, қабығын және тамырын жинайды.
Химиялық құрамы.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тікенді қара өріктің гүлдері мен жапырақтарының ішектің жиырылып – созылуын үдететін, несеп айдайтын қасиеттері бар. Сондықтан да оны мал дәрігерлігі практикасында күйісінен жаңылған, іші жүрмей қалған малды емдеуге қолданады.
Өсімдіктің дәрілік тұнбасын жасау үшін 50 грамм ұнтақталған гүлі мен жапырағын қайнаған 0,5 литр суға салып 30 минут тұндырады. Осы тұнба жас бұзауларға – 120 – 150 мл, ал қозыларға – 30 – 60 мл, ірі малға 200 – 300 мл мөлшерінде күніне 2 – 3 рет азықтандырардан 30 минут бұрын беріледі. Өсімдіктің 10 грамдай (2 шай қасық) қабығы мен ұнтағын жарты литр қайнаған суға салып, 15 минут бүллкілденіп қайнатады. Тірілей салмағы 40 – 50 кг бұзауға күніне 3 рет 120 – 140 мл суытылған тұнба ішкізіледі.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Шәріпбаев Н. Малдың асқазан - ішек ауруларын емдеуге қолданылатын дәрілік өсімдіктер // Дәрілік жалбыз тікен — "Қайнар", 1988. — Б. 46-47. — (Пайдалы өсімдіктерді мал дәрігерлігінде қолдану). — 5700 таралым. — ISBN 5 - 629 -00074 - 5.