Тілдік универсалдар

Тілдік универсалдар тілдердің негізгі сипаттарын аша алатын барлық не болмаса кептеген тілдерге ортақ қасиеттер мен белгілер. Өз бастауын антикалық теориядан алған Тілдік универсалдар Пор-Рояль грамматикасында шыңдалып, В. Фон Гумболдьт, Ч. Осгуд, А. Дженкинс, Ч.Хоккет, Ч. Фергюсон, У. Вейнрейх, С. Ульманн, Б. Успеский және т. б. еңбектерінде қазіргі таңда да кең етек жаюда. Тілдік универсалдарды тілдің тұрақты және жалпы қасиеттері деп анықтап, тілдің жалпы теориясы деп таныды. Тілдік универсалдар дедуктивті және индуктивті, абсолютты және статистикалық, синхронды және диахронды, жай және күрделі болып бөлінеді. Тілдік универсалдарға мыналар мысал бола алады: а) егер тілді рай категориясы болса, онда ашық райдың болуы міндетті;

• ә) тілдік және ситуациялық контекст әсерінен тілдегі кене және жаңа элементтер жаңа семантикапық қолданысқа ұшырайды;
• б) тілдегі фонемалар саны 10-80 фонемадан аспайды;
• в) егер тілде дауыссыздар "жуанжіңішке" болып бөлінсе, онда дауыстылар политонды болмайды;
• г) егер тілдегі сөздер бір буынды болса, онда морфемалар саны да бірден аспайды және бұл тілге музықалық екпін тән. Тілдік универсалдарға зат есім, етістік категориялары, жалқы және жалпы есімдер жатады т.б.