Түйетабан

ТҮЙЕТАБАН

Түйетабан (Zygophyllum) – түйетабандар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер. Қазақстанның барлық өңіріндегі сор, сортаң топырақты далалы жерлерде, тастақты шоқы баурайында өсетін 30 түрі бар, оның 19-ы – эндемиктер. Биіктігі 5 – 20 кейде 50 – 80 см-ге жетеді. Сабағы бұтақтанған. Жапырақтары қос қауырсын пішіндес, етжеңді. Тостағанша жапырақшаларының саны – 4 – 5, ұзындығы 1,5 – 2 мм, күлтесі дөңгелек, ені 6 – 10 мм, ақ, сары не сарғыш түсті, гүлі бір-бірден, кейде екі-екіден жапырақ қолтығынан жетіледі. Қосжынысты, аталығының саны аналығынан екі есе көп, аталық жіпшелері қабыршақты, жатыны 3 – 5 ұялы, аналық аузы тұтас. Сәуір – шілде айларында гүлдеп, маусым – қыркүйекте жеміс салады. Жемісі – қорапша, оның бірнеше дәнегі болады. Қаратау түетабаны (Z. Karatavіcum) – өте сирек кездесетін эндемик ретінде қорғауға алынып, Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген.