Түйетабандар тұқымдасы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Түйетабандар тұқымдасы (Zygophylleaceae)[1] – қосжарнақты өсімдіктер, бұта, жартылай бұта. Жер шарының солт. және оңт. ендіктеріндегі құрғақ және ыстық аймақтарда кездесетін 25 туысы, 250-ден астам түрі белгілі. Қазақстанда бұрын Түйетабандар тұқымдасының 6 туысы, 35 түрі бар деп есептелінсе, соңғы жүйеленім бойынша 2 туыс (теміртікен, түйетабан) 31-дей түрі тіркелген. Субротивті, етжеңді жапырақтарында бөбешік жапырақшалары болады. Гүлдері қосжынысты (өте сирек дара жынысты), дұрыс, көпшілік түрінде гүлшоғырын құрайды, араларында гүлі жеке жетілетіндері де кездеседі. Тостағанша жапырақтарының саны – 5, бос жатады, кейде түбінен бірігіп өсіп шығады. Күлтесі – бесеу. Аталығының саны 5 – 10, кейде 15, аналығы – біреу, аналық мойны 1 – 3 аналық аузынан құралады. Жатыны 2 – 5 ұялы. Жемісі – қорапша, сирек сүйекше немесе жидек. Түйетабандар тұқымдасына жататын өсімдіктердің көпшілігі егістіктің арамшөбі, араларында улы және дәрілік түрлері де кездеседі. Ал тропиктік аймақта өсетін – гваяково ағашының (Guaіacum) қатты да ауыр (тығыздығы 1,17 – 1,3 г*см3) сүрегі машина жасау өнеркәсібінде пайдаланылады.

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
  • Абдуллина С.А., Список сосудистих растений Казахстана, А., 1999.