Түймешетен
Түймешетен | ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||||||||||||
Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
Үлгілік түрі | ||||||||||||||||||||
Tanacetum vulgare L. | ||||||||||||||||||||
түрлері | ||||||||||||||||||||
160 түрі белгілі |
Түймешетен (лат. Tanacetum) – астралылар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер.
Ботаникалық сипаты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Биіктігі 30 – 150 см.
- Сабағы тік, көп болады.
- Жапырақтары қауырсын тәрізді тілімделген, кезектесіп орналасады.
- Сары түсті ұсақ гүлдері бір-бірден орналасып, себет гүлшоғырын құрайды, олар сабақтың ұшында жетіледі. Шілде – қыркүйек айларында гүлдеп, жеміс салады.
- Жемісі – дәнек.
Өсетін жері мен таралу аймағы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қазақстанның барлық өңірінде тараған 15 түрі бар. Орманды, далалы, кейде сортаң топырақты жерлерде, тастақты төбешік баурайларында өседі. Жиі кездесетіні – кәдімгі түймешетен (Tanacetum vulgare).
Құрамы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Түймешетен гүлінің құрамында танацет, галлус, т.б. органикалық қышқылдар, илік және бояғыш заттар, шайыр, эфир майы мен май болады. Улы өсімдік.
Емдік қасиеті, қолданысы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Медицинада ішек құртын түсіретін, бауыр және өт жолдарын емдейтін дәрі ретінде қолданылады. Халық медицинасында ревматизмді, құяңды, бас ауруларын, гастритті, қызбаны, шеменді, қарын жарасын, жүрек қызметінің бұзылуын емдеуге пайдаланылады. Сондай-ақ іріңді жаралар мен жарақаттарды емдеуде терінің сыртына жағады.[1]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том