Түймешетен
| Түймешетен | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| Үлгілік түрі | ||||||||||||||||||||
| Tanacetum vulgare L. | ||||||||||||||||||||
| түрлері | ||||||||||||||||||||
|
160 түрі белгілі |
Түймешетен (лат. Tanacetum) – астралылар тұқымдасына жататын көп жылдық шөптесін өсімдіктер.
Ботаникалық сипаты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Биіктігі 30 – 150 см.
- Сабағы тік, көп болады.
- Жапырақтары қауырсын тәрізді тілімделген, кезектесіп орналасады.
- Сары түсті ұсақ гүлдері бір-бірден орналасып, себет гүлшоғырын құрайды, олар сабақтың ұшында жетіледі. Шілде – қыркүйек айларында гүлдеп, жеміс салады.
- Жемісі – дәнек.
Өсетін жері мен таралу аймағы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақстанның барлық өңірінде тараған 15 түрі бар. Орманды, далалы, кейде сортаң топырақты жерлерде, тастақты төбешік баурайларында өседі. Жиі кездесетіні – кәдімгі түймешетен (Tanacetum vulgare).
Құрамы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Түймешетен гүлінің құрамында танацет, галлус, т.б. органикалық қышқылдар, илік және бояғыш заттар, шайыр, эфир майы мен май болады. Улы өсімдік.
Емдік қасиеті, қолданысы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Медицинада ішек құртын түсіретін, бауыр және өт жолдарын емдейтін дәрі ретінде қолданылады. Халық медицинасында ревматизмді, құяңды, бас ауруларын, гастритті, қызбаны, шеменді, қарын жарасын, жүрек қызметінің бұзылуын емдеуге пайдаланылады. Сондай-ақ іріңді жаралар мен жарақаттарды емдеуде терінің сыртына жағады.[1]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том