Тұлпардан тұғыр озбас шабылса да...

«Тұлпардан тұғыр озбас шабылса да...» Абайдың 1889 жылы жазған өлеңі.

• Әрқайсысы 4 тармақты 3 шумақтан тұрады.
• Әлеуметтік лирика.
• Шын дарынды дарынсыз күндеу, мықтыны пысық билеу-өмірде де, енерде де ежелден етек алған, жиі кездесетін құбылыс.
• Әдебиет пен өнерде әр қырынан айтылған бұл ойға Абай екі тұрғыдан келеді. Ол - жалпылық пен жалқылық бірлігі.

 «Тұлпардан тұғыр озбас шабылса да,
Оған да үкі, тұмар тағылса да»

деп өмірдегі кері кеткен келеңсіз құбылысты жалпылық деңгейде типтендіріп береді, әрі ұлттық пішінде бейнелеп айтады. Соның негізінде өз басының («Қыжыртпай мені сырттан жүре алмайды») халін керген теперішті соны нақтылайды. 19 ғасырдағы қазақ халқының басына кесапат болып тиген көре алмаушылықтың асқынған түрі - орыспен ауыз жаласып, арыз жаздырып, жоғары ұлықтарға кісі жамандау сияқты келеңсіз жайларды ұтқыр байқап, ұтымды бейнелейді. «Қуды ұнатты-ау Семейдің бұл қаласы» деген жолдарға қарағанда елең нақты оқиғадан өріс алған. Ойды үдемелі образбен бейнелеу елеңнің аяғына дейін созылады. Өлең 11 буынды қара өлең үлгісінде жазылған. Алғаш рет ақынның 1954 жылы жарық көрген толық жинағында (1-том) жарияланды.

• Туынды қарақалпақ, орыс, ұйғыры тілдерге аударылған.