Тұлғаның бұзылыстары
Тұлғанын бұзылыстары- бұл адамнын ойынын, сезімінің және әрекеттерінің бұзылуы. Әр тұлғанын өзіңдік бір ерекшеліктері болады. Бірақ кейбір адамдардын мінез-қылықтары мен жасаған әрекеттері басқалардын тітіркенуіне әкеп соқтықтырады. Осы кезде проблема туындайды- тұлғалық бұзылыстары бар және оны қоршаған орта осынын салдарынан запасын шегеді. Егерде тұлғалық бұзылыстар күнделікті өмірде зияндылығын тигізіп жатса, онда бұл жағдайда мамандандырылған психологиялық көмек көрсету қажет.
Тұлғаның бұзылыстары бұл басқа адамдардың қабылддауларының өзгермелі модулі және жаңалықтарға жауап беруін, әлеуметте бейімделу мүмкіншіліктерін бұзады.
Психотерапия адамдардың мәселелерін түсінуге және мінез-құлықтарын өзгертуге көмектеседі, бірақ дәрі-дәрмектер тұлға ерекшеліктерін өзгерте алмайды.
Этиология,патогенез, даму барысы.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
ТБ әр түрлі себептерге байланысты тууы мүмкін.Бұл жоғары жүйке жүйесінің патологиялық ауытқуларының жиынтығы. Ол туа сала пайда болуы мүмкін және қолайсыз жағдайлар әсеріне байланысты жүре келе де қалыптасады. Мұның соңғысын патологиялық жағынан мінез-құлықтын дамуы деп атауға болады.Туа пайда болған тұлғалық бұзылудың этиологиялық факторы ретінде әр түрлі зиянды жағдайларды атаймыз.Бұған мерез және екіқабат кезде ішімдік пайдалану эмбриопатия ұрықтың бұзылуы, босану кезіндегі жарақаттар бас сүйек-ми жарақаттары,инфекция әсерінен дамуы мүмкін.Тұқым қуалаушылықпен берілуіде жоққа шығарылмайды.
ТБ патогенезі жеткіліксіз зерттелген, егер ТБ-ның нақты түрі туралы айтатын болсақ онда қоздырғыш түрді жоғары жүйке қызметінің күшті орнықсыз, тоқтамсыз түрінің патологиялық нұсқасы деп қарастыруға негіз бар.Мұнда ішкі тежелу жеткіліксіз болады да, одан тітіркендіру процесі басым түседі.Әлсіз типтің патологиялық нұсқасы астеникалық болады,мұнда оған жүйке процестерінің әлсіздігі мен енжар тежелуге бейімділік тән болады. Психоастениялық түрдің патофизиологиялық негізін процестерінің әлсіздігінен басқа екінші сигналдық жүйенің бірінші сигналдық жүйемен қыртыс астынан біршама басым болуы құрайды.Псиастениктерге тән болатын талдаға бейімділік пен нақты сезімнің төмендеуін осымен байланыстыруға болады. Истериялық адамдарда күшті және әлсіз типтердің патологиялық нұсқасына жатқызылуы мүмкін ТБ немесе психопатиялық дамуды, сөздің кең мағынасында алғанда психогенді факторларды туғызады. Бұған баланың психикалық жағынан дұрыс дамымауы және жас өспірімді жанұяда жеткілікті түрде тәрбиелемеу, сол сияқты жанұядан тыс қолайсыз әсерлердің әсерімен ұзаққа созылған психикалық жарақаттар мысал болады, бірақ мұның екі жағдайында да қыртыс асты қызметінің қыртыс үстінен және бірінші сигналдық жүйенің екіншісінен басым келуі байқалады. Пароноидты адамдарға жүйке процестерінің салғырттығымен іркілісті қозу ошақтарының пайда болуға дайын туруы мүмкін тұрақсыз психопатиялық адамдардың аса маңызды ерекшелігі тұрақты өсіңкі стереотипті қалыптастыра алмаудың мүмкін еместігі болып табылады.
ТБ-ң түрлері[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қозғыштық[өңдеу | қайнарын өңдеу]
топтағы психопатиялық адам тез бұрқ ете қалуымен,әсершіілдігі жағынан қозғыштықпен, ызалы тітіркендеруге мейілінше дайын туруымен сипаталады.Сондықтан мұндай адамды бұрқ ете қалатын немесе эксплозивті, психопат адам деп атайды.Болар болмас нәрсеге мұндай адамды күшті ызалы әсер туады, осыған орай ол маңайдағыларға айғалап, оларды балағаттап, қарғыс жаудырып қоймай,тіклей өшпенді әрекетке ауысады, ыдыс-аяқты лақтырып жібереді,тұншықтыруға әрекеттенеді т.б.
Тежелгіш[өңдеу | қайнарын өңдеу]
адамдар тобы алдыңғы топтағыға қарағанда дарыны жағынан кемшілдеу болып келеді.Тежелгіш адамдар ішінде екі басқа адамдар айқын өзге түседі бұлардың біріншісі астениялық адамдар, оларға енжар тежелу реакциясы, психиканың неғұрлым үйлесімсіздігі байқалатын психоастениямен бірге жүретін психикалық әлсіздік күйі тән болып келеді.
Aстениялық түрі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
көбіне маңайдағылары үшін иындық келтіретін қозғыш адамдардан айырмашылығы олар патологиясы жағынан ең алдымен өз психкасынан өзі зардап шегеді бұл адамдар өздерінің толық құнсыздығын сезінеді, өз-өзіне төмен баға береді, көбіне осал және жәбірленгіш болып келеді. Олар маңайдағылардың сәл-пәл қылығына нәзік көңіл бөліп әсіресе олардың дөрекілігімен, тұрпайылығын жаны ауыра қабылдайды.
Психоастениктер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
астениялық адамдармен жалпы белгілері жағымен ұқсас келгендіктен оларды ажырату кейде қиынға соғады. Олар әсершіл, ұялшақ,жасқаншақ,өзіне-өзі төмен баға берушілік сияқты белгілермен қатар,мінездік ерешеліктері болады.Олар шүбәләнуға бейімділік пен ақылгөйлік ауыруына ушырауына тән болады.Оларға түкке тұрғысыз шешім қабылдау қиынға соғады.Олар кез келген мәселеге жиі оралады береді.
Истериялық түрі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
оның ішінде психоз бен невроздардан басқа истериоидтық психопатия бар.Мұның өзі истериялық реакциялардың пайда болуына негіз қалайтын себеп болып табылады. Алайда истериялық реакция истериоидты психопатиямен азап шегетін адамдармен бәрінде бірдей міндетті түрде байқала бермейді. Психопатиясы айқын білінбеген истериялық адамдарда сирек кездеспейді олардың бүкіл өмірінде истериялық талмада,сал ауыруыда кездеспейді
Параноидты психопатия[өңдеу | қайнарын өңдеу]
оның барлық түрінде патологиялық жағынан қызғаншақтар, ипохондриктер, пәлеқор, жалған өнер табушы, жалған аңдуға түскендер. Жоғары құнды идеялардың пайда болуы. Оның еркшеліктері мынадай болып келеді:өзімшілдік, өзіне-өзі көтеріңкі баға берушілік, күдіктенушілік, сенбеушілік, ойдың біржақтылық, қыңырлық, белгілі бір оймен әсерді кідіріп қалатын психикалық икемділіктің жұтаңдығы.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- http://www.nedug.ru/library/красота_и_здоровье_мужчины/Нарушение-потенции-разум-или-тело#.U2OYI8FwuYE Мұрағатталған 8 наурыздың 2021 жылы.
- http://medvuz.info/load/nervnye_bolezni_nevrologija/agnozii_apraksii_narushenija_skhemy_tela/25-1-0-1192
- http://www.medactiv.ru/yneuro/guide-0561.shtml
- Gallagher S., Cole J., Body Schema and Body Image in a Deafferented Subject // Journal of Mind and Behavior. 1995. Vol. 16. P. 369—390.