Уайым

Уайым – адамның жан дүниесіндегі сағынышпен, рухани мұқтаждықты сезінумен байланысты құлазу, қайғыру сезімі. “Уайым ер қорғаны есі барлық” деп Абай айтқандай уайым адамның тәубешілдігімен, рухани ізденісімен байланысты сезім. Мұхаммед пайғамбардың (ғ.с.) хадисіндегі “Көп жылаңдар, аз күліңдер” деуі де адам баласын баянсыз ойын-сауыққа алданбастан, мәнді, мағыналы өмір сүруге үндейді. А.Құнанбаевтың төртінші қара сөзі толығымен осы уайым-қайғы ұғымын талдап жан-жақты ашуға арналған. Күлкішілдікті мастық деп таныған Абай оны ғафылдыққа балайды. Ал уайым адамды жинақылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеп, әрекетшілдікке талаптандырады деп біледі. Түпсіз уайым түбіне кетудің де зиянын ескеріп, орынды әрекетпен қиындықтарды жеңе білуге шақырады. Уайымсыз салғырттық ақылдың кеселі болуымен қатар, ардың да дәулеттің де дұшпаны. “Досы жоқпен сырлас, досы көппен сыйлас; Қайғысыздан сақ бол, Қайғылыға жақ бол” деген ғибратты сөздерден уайымның негізгі себебі мен түп бастауы адамның әзелдегі отанына деген сағынышы, хаққа деген махаббаты екені көрінеді.