Фламенко
Фламенко (ис. flamenco, ис. cante flamenco) — оңтүстік испан (андалуссия) халық музыкасының - ән және бидің жалпы термині.
Фламенконың стилистикалық және музыкалық түріне байланысты екі түрі бар: Көне фламенко cante hondo немесе cante grande (терең, яғни байсалды, драмалық стиль), және қазіргі заманның стилі cante chico (кішкентай, яғни жеңіл, қарапайым стиль).
Фламенконың екі класында да елуден астам кіші класстардан (жанр) тұрады. Кейбіреулер одан да көп кіші класстар бар деп ойлайды.
Тарихы және Бидің пайда болуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Фламенконың бастауын маврлықтардың музыкалық мәдениетінен табуға болады. Бұл стильге сығандар музыкасы айтарлықтай әсер етті. Көптеген адамдар шынайы стиль тасымалдаушылары, испан цыгандарын стильдің негізгі деп санайды.
XV ғасырда сығандар қирап жатқан Византиядан Испанияға келді, олар елдің оңтүстік жағалауын бойлай Андалусия провинциясында қоныстанды; олардың әдет-ғұрыптары бойынша олар мавр, еврей және испан тілдеріне сәйкес жергілікті музыкалық дәстүрлерді қабылдап, қайта қарастыра бастады; әуелі цыгандар, содан кейін испандықтардан құралған музыкалық дәстүрлердің бірігуінен, фламенко дүниеге келді.
Фламенко ұзақ уақыт бойы «жабық өнер» болып саналды, өйткені сығандар оқшауланған топта өмір сүрді. Ақырында тар қоғамада фламенко құрылды. 18 ғасырдың аяғында сығандарды қудалау тоқтатылып, фламенко таверна мен кафенің сахнасына келіп, еркіндік алды.
20 ғасырдың аяғында фламенко кубалық әуендер мен джаз әуендерін қабылдай бастады; Сонымен қатар, классикалық балет элементтері сол жерде өзінің тұрақты орнына ие болды. Фламенко биінің тұжырымдамасын жаңартқан ең танымал фламенко бишісі Хоакин Кортес оны «канондық стандарттан» босатып, оған жаңа тірі ағын мен мәнерлілік енгізді.
Фламенко биінің атрибуттары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Испан тіліндегі фламенкоға арналған әйелдердің дәстүрлі көйлегі bata de cola деп аталады, оның стилі мен формасы кәдімгі сығандар көйлектеріне ұқсайды. Дәстүрлі көйлек ұзын шлейфы бар тар көйлек (юбка). Мұндай юбкадағы би техникалық ерекшеліктері мен қимыл-қозғалыстарына ие. Юбка айтарлықтай ауыр және бұл шлейфпен бірге билейге ұзақ уақыт керек. Әдетте, киімдер ақ, қара және қызыл маталардан немесе нүктелері маталардан тігеді. Бишілер көйлектің үстіне ұзын шашақты орамалды қолданады. Кейде оны бишінің сымбатылығы мен үйлесімділігіне баса назар аудару үшін белге байлайды. Шаштар артқа қарай жинап, сәндік тарақтар немесе гүлдермен безендіреді. Барлық аксессуарлар көйлекке сәйкес келуі керек.
Байлаораның дәстүрлі киімдері - қара шалбар, кең белбеу және кең жеңді ақ жейде. Халеко деп аталатын қысқа жилет жейденің үстіне киіледі (әдетте еркектің киімі, бірақ кейде әйелдерде кие алады) Кей кездері жейденің ұштарын белдің алдына байлайды, ал мойынға болса, қызыл шарф немесе орамал байлайды.
Фламенко аяқ киімі - фламенко өнеріндегі негізгі ұрмалы аспабы. Фламенкода аяқ киімге үлкен назар аударылады Аяқ киімнің арнайы табан тіреуіші (супинатор) мен қалың табаны бар, бұл дыбысты «салмақты» етеді. Аяқ киім тұрақты және биік болмауы керек (4-7 см). Фламенко аяқ киімдерін өндіруші испандық фирмаларға жатады: Gallardo, Begoña Cervera, Menkes, Maty, Buleria.
Уақыт өте келе классикалық фламенко киімі Севильядағы әйгілі сәуір жәрмеңкесінің ресми киімі болды. Сонымен қатар, жыл сайын Андалусияның астанасында фламенко көйлектерінің халықаралық сән көрмесі өтеді.
Фламенконың атақты орындаушылары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Аргентина
- Niña de los Peines, Lola Flores, Fosforito, Niña de La Puebla,
- Кармен Линарес
- Рамон Монтойя (Ramon Montoya), Пако де Лусия (Paco de Lucia), Висенте Амиго (Vicente Amigo), Маноло Санлукар (Manolo Sanlúcar), Р. Рикени (R. Riqueni), Пако Серрано (Paco Serrano), Рафаэль Кортес (Rafael Cortes)(гитара)
- Антонио Гадес и Марио Майя (Mario Maya) (би)
- Камарон де ла Исла (Camaron de la Isla) и Энрике Моренте (ән)
- Бланка дель Рей (Blanca Del Rey)
- Антонио Каналес (Antonio Canales)
- Антонио эль Пипа, Хавьер Мартос (би)
- Gipsy Kings, Мансанита (гитара, ән)
- Santa Esmeralda (диско, плюс гитара)
- Лена Эрнандес
- Эва Ла Йербабуэна (Eva La Yerbabuena)
- Сара Барас
- Кортес, Хоакин
- Диего Эль Сигала
