Халықаралық қарақшылық

Халықаралық қарақшылық - халықаралық сипаттағы қылмыс. Халықаралық құқықта жеке иеліктегі кеме немесе ұшу аппараты экипажының немесе жолаушыларының пайдакүнемдік мақсатпен ашық теңізде немесе қайсыбір мемлекеттің ұлттық хүкіметінен тыс жерде басқа кемеге немесе ұшу аппаратына, олардың бортындағы адамдарға немесе мүлікке қарсы жасалатын зорлық-зомбылық, оларды ұстау немесе тонау. Әскери кеменің, мемлекеттік кеменің немесе ұшу аппаратының экипажи жасаған Бүлік те қарақшылық әрекетке жатады. Ежелгі халықаралық дәстүрлі құқық ашық теңізде жеке немесе мемлекеттік кемелерге пайдакүнемдік мақсатпен шабуыл жасаушы кез келген тұлғаны қарақшы деп таныған. Рим республикасы дәуірінде-ақ қарақшылық немесе «теңіз қарақшылығы» бір халыққа немесе халықтар тобына ғана емес, бүкіл мәдениетті адамзатқа зиян келтіреді деген пікір басым болды. Қарақшыларға қатысты қабылданған міндеттемелердің заңды күші жоқ деп есептелді. Қарақшылыққа халықаралық кұқықтық тыйым ұлттық заңдармен қуатталды. Халықаралық ғұрыптар мен жекелеген елдердің заңдары қарақшыларды заңнан тыс деп жариялады; кез келген адам оларды сотсыз жазалауға құқылы болды. Кейінірек жүтенсіздік халықаралық және ұлттық құқықпен шектелді. БҰҰ-ның Теңіз құқығы жөніндегі конвенциясында (1982) қарақшылыққа қарсы күрес шаралары көзделген. Конвенцияға сәйкес ашық теңізде немесе мемлекеттің хүкіметінен тыс басқа жерде кез келген мемлекет қарақшы кемені немесе ұшу аппаратын, сондай-ақ қарақшылық жолмен басып алынған кемені немесе ұшу аппаратын басып алуына болады және басып алынған кемеге немесе ұшу аппаратына қатысты жаза мен шараларды қолдана алады. Бұл орайда бейкүнә үшінші тұлғалардың құқықтары бұзылмауы тиіс. Қарақшы кемені немесе ұшу аппаратын әскери кемелер немесе әскери ұшу аппараттары, сондай-ақ үкіметтік қызметте жүргенін немесе осы мақсатқа уәкілеттік берілгенін тануға мүмкіндік беретін айқын сыртқы белгілері бар кемелер немесе ұшу аппараттары басып ала алады. Қазақстанның қылмыстық құқығында бөтеннің мүлкін басып алу мақсатымен күш қолдану арқылы немесе күш қолданамын деп қоқан-лоқы жасау арқылы теңіз немесе езен кемесше жасалған шабуыл қоғамдық кауіпсіздікке қарсы қылмыс болып табылады.